Afgelopen week hingen de virtuele slingers in wereldwijde tijdlijnen, een ex-medewerker van Twitter had het Twitter account van Donald Trump gedeactiveerd. Elf minuten lang was Twitter verstoken van de presidentiële tweets. Het gejuich denderde over het beeldscherm. Begrijpelijk maar tegelijk beangstigend.
Frank MeeuwsenMaandelijks staat columnist Frank Meeuwsen stil bij de laatste ontwikkelingen op het gebied van innovatie, smart homes en het Internet of Things. Deze maand: de macht van sociale netwerken.Als een medewerker op haar laatste dag zo’n actie kan uitvoeren, wat betekent dat voor de interne processen bij Twitter? Hoe is het mogelijk dat een individuele actie deze gevolgen heeft?
Herinner je je Rose McGowan nog? De actrice werd begin oktober tijdelijk geblokkeerd door Twitter wegens het schenden van de gebruikersvoorwaarden. Het bleek te gaan om het publiceren van een privé-telefoonnummer en haar account werd snel in ere hersteld. De reacties op Twitter waren echter van een hele andere aard. Het sociale netwerk zou te laks en te eenzijdig zijn in haar beslissingen, en er zijn onduidelijke redenen waarom iemand wordt geblokkeerd.
Als Twitter zelf kan bepalen wie wat mag zeggen op het netwerk en geen goed genoeg systeem in werking heeft om dit te bekrachtigen, waar zal dat toe leiden?
Macht over internetverkeer
Maar hoe zit het bij Facebook? Het is verre van rustig bij de blauwe gigant. De geruchten zwellen aan dat het netwerk gebruik maakt van de microfoon op je telefoon om mee te luisteren en je de juiste advertenties te tonen. Dat blijft vooralsnog bij geruchten en er is nog geen overweldigend bewijs dat je microfoon open staat. Het is eerder een sterk algoritme en verzameling van data-bronnen die je zó goed kennen en aanbevelingen kunnen doen.
Moeten we het trouwens nog hebben over de inmenging van buitenlandse krachten in verkiezingen via sociale netwerken? Deel deze quoteEen grotere zorg is het experiment van Facebook om hun rivier van nieuws op te splitsen in een deel voor updates van vrienden en een deel voor zakelijke berichten. Het koude angstzweet wat bij bedrijven uitbreekt is begrijpelijk. Zij zien interacties met hun posts afnemen tot 75%. Dat is een behoorlijke klap in het gezicht van je social media manager die zo goed zijn of haar best doet om je merk organisch onder ogen te krijgen van de juiste mensen.
Moeten we het trouwens nog hebben over de inmenging van buitenlandse krachten in verkiezingen via sociale netwerken en hoe zelfs in Nederland een partij deze strategie wil overnemen?
Nog zorgelijker wordt het als je beseft dat dit de macht is van netwerken waar we dagelijks mee te maken hebben. Vergeet niet dat Facebook tevens eigenaar is van Whatsapp en Instagram. Samen met Google (eigenaar van Youtube) controleert Facebook zo’n 70% van het internetverkeer.
Een duistere online toekomst?
In de jaren ’90 was het web een vrijstaat van creativiteit, communicatie en interactiviteit. Ik herinner me nog goed hoe een goede vriend van me eind jaren ’90 voor het eerst online kwam via zijn werk. Via één van de 2 werk PC’s met internet toegang – op een afdeling van 25 man – ging hij op zoek naar een van zijn favoriete muzikanten, Bob James. Hij vond een schatkamer aan muziek, samples, informatie en obscure weetjes die zelfs hij als vinylfreak nog niet kende. Een dag later belde hij me enthousiast: Een mail die hij naar de website stuurde werd beantwoord. Door Bob James zélf!
Voor mij is dit één van de kenmerken van het web zoals het was: communicatie en toegang was gelijkgetrokken voor iedereen met toegang. Velen gingen aan de slag met hun eigen website, weblogs ontstonden, evenals de eerste sociale netwerken. Het web als een decentrale vrijstaat van informatie, kennis en connecties.
Door betere online verbindingen, smartphones, meer commerciële mogelijkheden en nieuwe ontwikkelingen in het bouwen van het web kregen deze sociale netwerken meer en meer de vorm van private silo’s waar zij de regels maken en jij je naar hebt te conformeren.
Door de silo’s van de sociale netwerken zijn we weer terug bij af. Er zijn andere hoofdrolspelers. De TV persoonlijkheden van toen zijn de vloggers van nu. Journalisten worden vervangen door influencers.
Voor mij is dit één van de kenmerken van het web zoals het was: communicatie en toegang was gelijkgetrokken voor iedereen met toegang Deel deze quoteDe grote online spelers zijn overal te vinden. Van de deelknoppen op deze website tot het makkelijk en snel inloggen voor een nieuwe app. Kijk naar je omgeving en zie welke apps het meeste worden gebruikt op telefoons. De kans is vrij groot dat de top 5 volledig bestaat uit apps uit de stal van Facebook en Google. Snapchat is vooralsnog een “vrije” speler, al verwacht ik dat dat niet lang meer gaat duren.
Maakt het iemand nog iets uit als al je online interacties via een paar grote advertentie-gedreven organisaties loopt? In Portugal is de netneutraliteit een wassen neus. De mobiele abonnementen zijn gebaseerd op het soort verkeer wat je wilt. Je kunt kiezen tussen entertainment, muziek, social, messaging en email.
Ik vermoed dat velen dit een goede deal vinden. Want “ik maak toch alleen gebruik van Instagram, Whatsapp en Facebook” of “Ik kijk alleen nog maar video via Netflix en Youtube.”
Iedereen is vrij in zijn keuze voor online communicatie, maar denk wel na wat de consequenties kunnen zijn. Stel je voor dat al het verkeer strikt via Facebook en Google loopt. Waarbij Google de macht heeft om zijn zoekresultaten zo te manipuleren dat kleine websites geen verkeer meer krijgen via organische zoekresultaten of een zelf-opgebouwde sociale aanwezigheid. Als Facebook het zo aantrekkelijk maakt om via Facebook Pages je eigen winkeltje te hebben, waarom zou je dan nog een eigen site opzetten? De afhankelijkheid van twee van de grootste bedrijven ter wereld wordt zo nog groter.
IndieWeb Movement
Zoals Asterix en Obelix uit een klein dorpje in Gallië komen wat krachtig stand hield tegen de Romeinen, zo is er al jaren een grassroots beweging gaande tegen de puur commerciële sociale molochen van nu: De IndieWeb movement . Het IndieWeb noemt zich een “people-focused alternative to the corporate web”. Deze beweging van enthousiaste makers op het internet gaat uit van drie principes
- Alles wat je online plaatst is van jou. Als een service buiten dienst raakt, ben je niet al je content kwijt.
- Al je online creaties kun je overal plaatsen. Je bent niet afhankelijk van de beperkingen die een online service je oplegt
- Jij hebt de controle. Je kunt posten wat je wilt, in elk formaat.
Het IndieWeb is niet een nieuw sociaal netwerk of een dienst om je site onder te brengen. Het is een gedachtengoed wat al terug gaat naar de begindagen van het web, de tijd van die eerdergenoemde vrijstaat van creativiteit en interactiviteit.
Onder dat gedachtengoed ontstaan nieuwe diensten. Denk aan Mastodon, de hype van begin dit jaar. Of Ello en Diaspora, twee sociale netwerken uit een recent verleden met vandaag de dag vooral een niche publiek. Voor de duidelijkheid, deze diensten zijn niet gemaakt door een IndieWeb organisatie. Het IndieWeb is een gedachtengoed, het bestaat uit principes waar je als software ontwikkelaar of organisatie aan kunt houden.
IndieWeb is geen commerciële tegenhanger van Facebook, Twitter, Google en Amazon Deel deze quoteEen terugkerend vraagstuk bij bewegingen zoals het IndieWeb is hoe houdbaar het is voor de lange termijn en hoe ze de brug slaan naar het “gewone publiek” zoals de bestaande sociale netwerken voor elkaar krijgen. Door middel van chatsessies, meetups als de Homebrew Website Club en de grotere IndieWebCamps probeert de groep zichzelf te organiseren, richting te vinden en nieuwe ontwikkelingen in gang te zetten. En natuurlijk gewoon lol te hebben.
IndieWeb is geen commerciële tegenhanger van Facebook, Twitter, Google en Amazon. Maar in een digitale maatschappij die steeds meer afhankelijk wordt van een paar grote commerciële dataslurpers ben ik blij dat er steeds meer alternatieven komen die de moeite van het proberen waard zijn. Of ze houdbaar zijn op de langere termijn moet nog blijken. Het vereist een grotere stap dan een nieuw sociaal netwerk maken.
Wat nu?
Ik had het al over Asterix en Obelix. Om die analogie vast te houden, de IndieWeb community heeft haar eigen toverdrank van Panoramix nodig om stand te houden tegen de digitale overheersers van nu. Een moderne Asterix kan deze toverdrank over de rest van het netwerk verspreiden. Dat zal niet zonder slag of stoot gaan, zoals we uit de strips weten.
Elk nieuw onafhankelijk project zal te maken krijgen met de onvermijdelijke netwerk-problemen. Hoe krijg je nieuwe gebruikers als zijn of haar vrienden al ergens anders zitten? Waarom moet ik wéér een account maken? Wat is de meerwaarde van wéér een app waar ik iedereen om me heen moet krijgen?
Het zijn valide vragen waar niet direct een antwoord op is te vinden anders dan goed te kijken en leren van succesvolle grote bestaande netwerken. Daarnaast is bewustwording belangrijk over de motieven van commercieel gedreven netwerken. Bewustwording over de datasporen die je online achter laat en wat je er zelf aan kunt doen.
Besef dat Facebook jou harder nodig heeft om de onstilbare honger van de adverteerders te voeden dan dat jij Facebook écht nodig hebt…
