Het CBS heeft een nieuwe manier bedacht om onrust in de maatschappij inzichtelijk te maken: een sociale-spanningen-indicator. Deze tool analyseert het sentiment van Nederland op Twitter. Op dit moment staat er een versie online waarmee je terug kunt kijken van begin 2010 tot vandaag.
De tool gebruikt sentiment-analyse, inmiddels een vrij gebruikelijke toepassing van kunstmatige intelligentie om automatisch te kijken of tekst een positief of negatief sentiment heeft. Daarbij laat men deze analyse los op tweets met woorden als ’terrorist’, ‘angst’ en ‘geweld’, ‘politie’, ‘hulp’ en ‘bescherming’. Door dit op grote schaal te doen, kan het CBS zien wanneer het negatieve sentiment toeneemt. Dat is een teken voor spanningen in de maatschappij, denkt de organisatie.
De indicator brengt in kaart welk deel van de dagelijkse berichten op Twitter over onrust of onveiligheid gaat. Dat zegt iets over spanningen, beleving van terrorismedreiging, en gevoelens van onbehagen die leven in de maatschappij. Sociale media lenen zich bij uitstek voor het meten van het sentiment in Nederland. Mensen delen er hun mening over maatschappelijke kwesties, spreken hun gevoelens uit, en bespreken hoe het in hun ogen gaat met Nederland.
Twijfels
De vraag is of Twitter een goede indicator is. Als je de grafiek bekijkt, zie je pieken bij bijvoorbeeld de MH17-ramp, de aanslagen in Brussel en Parijs en de verstoring van de Dodenherdenking in 2010. Ook de verkiezing van Donald Trump tot president in de VS zorgde voor meer negatief sentiment. Terwijl tijdens de verkiezingen in Nederland vorige week het sentiment juist positief was. Dat voelt allemaal logisch.
Daarentegen is het opmerkelijk dat de verstoring van Dodenherdenking voor een veel grotere piek zorgde dan verschillende aanslagen. Je kunt je afvragen of de sociale spanning op 4 mei 2010 daadwerkelijk hoger was dan tijdens, en na, de aanslagen in Parijs. Sowieso twittert maar een beperkte groep Nederlanders en is het juist een plek waar mensen met extreme meningen berichten plaatsen, er is regelmatig kritiek over het gebrek aan nuance en het ontbreken van ‘de gemiddelde Nederlander’ op Twitter.
Facebook was dat betreft een veel beter medium geweest om het sentiment te meten. Het CBS zei tegen de NOS dat Facebook minder geschikt was. Het is bij Facebook namelijk lastiger om grote hoeveelheden berichten te analyseren en een groot deel van de Facebook-posts is niet openbaar.
Realtime
De grafiek waarmee je per dag terug kunt kijken in het verleden is volgens het CBS nog maar het begin. De organisatie denkt er over na om de tool door te ontwikkelen tot een realtime-systeem.
Deze indicator is gebaseerd op dag-gegevens. In de toekomst kan dit doorontwikkeld worden naar een (bijna) real-time indicator om per minuut te zien hoe sterk de sociale spanning in Nederland is. Hierdoor kunnen beleidsmakers met hun reacties op en maatregelen in het kader van recente gebeurtenissen rekening houden met de stemming in de samenleving.
De vraag is of dat een goed idee is, maar dat kan het CBS natuurlijk even checken op Twitter.