De nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten zou het mogelijk maken om op grote schaal data af te tappen van normale burgers. Dat blijkt uit documenten die de NOS heeft ingezien. Je moet hierbij bijvoorbeeld denken aan het verzamelen van alle data van alle gebruikers van een bepaalde chatapp in een stad.
Als voorbeeld van de nieuwe wet noemde minister Plasterk van Binnenlandse Zaken altijd het aftappen van het internetverkeer tussen Nederland en Syrië. De minister heeft nu aan providers gevraagd hoeveel uitvoering van de wet zou kosten en noemt daarbij andere voorbeelden die verder lijken te gaan. Concreet het voorbeeld van het aftappen van het verkeer van alle gebruikers van een chatapp in een stad met 400.000 inwoners.
Downplayen
De NOS heeft uiteraard om een toelichting op de documenten gevraagd aan het ministerie van Binnenlandse Zaken. Die benadrukt dat het gaat om fictieve voorbeelden en dat in dit voorbeeld het internetverkeer van maximaal 200 mensen zou moeten worden afgetapt. Maar als je kijkt naar de populariteit van diverse chatapps is 200 erg weinig.
Een anonieme medewerker uit de telecomindustrie, die veel te maken heeft met het aftappen van netwerken, denkt dat de regering de omvang bewust “probeert te downplayen”.
Een ander opvallend detail is dat minister Plasterk het altijd heeft gehad over taps van maximaal in een maand, maar in de documenten plots spreekt van het aftappen gedurende een heel jaar. Dit zal niet heel vaak plaats gaan vinden, maar twee keer per jaar is de verwachting, maar toch: eerder is hier nooit over gesproken.
Miljoenen
Los van de privacybezwaren die de wet met zich mee brengt, is het aftappen op deze schaal waarschijnlijk vrij prijzig. Uitvoering van de wet zou miljoenen kosten, denkt de anonieme medewerker uit de telecomindustrie waar de NOS mee sprak.
En de vraag is hoe effectief het is: hoe maar data je verzamelt, hoe meer je moet analyseren. “Bij aanslagen zie je vaak dat de daders al in het vizier waren. Niet de grootte van de hooiberg is het probleem, maar het omgaan met die gigantische berg aan data”, zegt Tweede Kamerlid Kees Verhoeven van D66, de partij de er om bekend staat een voorvechter te zijn van de privacy van burgers.
De AIVD mag overigens niet alle data die wordt afgetapt ook echt inzien. Er mag alleen een analyse op hoofdlijnen plaatsvinden, voor het inhoudelijk bekijken is er extra toestemming nodig van de minister en een speciale commissie.