Legt de Amerikaanse overheid alle spionagepraktijken aan banden?

Over iets meer dan een week, 1 juni aanstaande, zullen grote delen van de Amerikaanse ‘Patriot Act’ gaan verlopen. Alleen wanneer het Senaat besluit dat deze mogen worden verlengd, zullen de spionagepraktijken van instanties als de CIA en NSA behoorlijk aan banden worden gelegd. Maar er heerst twijfel in het Senaat, grote twijfel.

Zeven dagen, 168 uur, en dan vervalt wellicht het grootste deel de meest controversiële wet die we de afgelopen decennia hebben gezien. Onder de zogenaamde ‘Patriot Act’, in het leven geroepen en steeds verder uitgebreid in de maanden en jaren na 11 september 2001, kregen Amerikaanse veiligheidsinstanties steeds meer rechten om de privacy van Amerikaanse staatsburgers en later zelfs ver buiten de VS te schenden.

Het mag geen verrassing zijn dat de naderende deadline voor de nodige spanningen zorgt in de Amerikaanse politiek. Het Senaat, uiteindelijk verantwoordelijk voor de keus om wel of niet door te zetten met de Patriot Act, is in twee kampen verdeeld en wordt daarbij nauwelijks geholpen door andere overheidsinstanties.

Want het Huis van Afgevaardigden, het Amerikaanse lagerhuis, heeft weliswaar besloten dat de afsluiterpraktijken op grote schaal door bijvoorbeeld de NSA en CIA moet worden gestopt, het heeft wel voor het verlengen van de bulk van de Patriot Act gestemd en er een nieuwe naam aan gegeven: de Freedom Act.

Daarna pakte het huis hun spullen in en vertrokken op een lang reces. Het komt niet eerder bij elkaar dan de middag van 1 juni, luttele uren voordat het Senaat de knoop moet doorhakken.

Het merendeel van de Amerikaanse senatoren is voor het afzwakken van de Patriot Act. De verdeeldheid onder de senatoren werd afgelopen zaterdag pas echt duidelijk. Senator Mitch McConnell, voorzitter van de meerderheid in het Senaat, is fel voorstander van het verlengen van de Patriot Act in zijn geheel – zonder aanpassingen in het huidige afluisterbeleid. De meerderheid van de senatoren is echter voorstander van de aangepaste variant, de Freedom Act.

Toen het afgelopen zaterdag, net na middernacht, tot een stemming kwam werd de resolutie uit het lagerhuis niet met een absolute meerderheid aangenomen en dus volgen er talloze sessies rond het voorstel. Het tekort voor die meerderheid? Drie hele stemmen.

Rand Paul

Eerder die week hield mogelijke presidentskandidaat Rand Paul nog een speech van maar liefst 10 uur (!) waarin hij duidelijk maakte dat huidige wetgeving niet door kan gaan: “De Patriot Act is de minst patriottistische wet die ons land ooit gekend heeft.” Volgens Paul gaan de hervormingen in de Freedom Act ook niet ver genoeg en moet de hele wet op de schop.

Het is vooral onduidelijk of de Patriot Act überhaupt wel voor meer veiligheid heeft gezorgd. De grootste vraag is echter wat de daadwerkelijke impact op de veiligheid van het Amerikaanse volk. Want hoewel een groot deel van de voorvechters van de Amerikaanse privacy blijven geloven dat de Patriot Act het best helemaal kan verlopen, is het onduidelijk hoeveel van de wet er daadwerkelijk voor meer veiligheid zorgt.

Om dat inzichtelijk te maken zal echter een flink deel van het rookgordijn rond de projecten van de NSA en CIA moeten worden opgetrokken en die kans lijkt nihil. Het is immers nog maar de vraag in welke mate de Amerikaanse overheid, op weg naar een overgangsjaar, bereid is risico’s te nemen.

Op 1 juni zullen we het merken.