Als we het hebben over de journalistiek in 2017, dan kunnen we het jaar eigenlijk met één term samenvatten: fake news. 2017 was het jaar waarin duidelijk werd hoe nepnieuws online wordt ingezet als manier om snel geld te verdienen, maar ook vooral als propagandamiddel. Onder meer door de Russen tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november 2016.
Elger van der WelWekelijks schrijft Elger van der Wel een column over innovatie in de journalistiek en media. Deze week schrijft hij over nepnieuws.Maar het gaat over meer dan dat. Donald Trump heeft de term fake news dit jaar een compleet andere betekenisgegeven door dingen die niet passen bij zijn visie te bestempelen als nepnieuws. Trump noemt de naam van televisiezender CNN volgens mij alleen nog met de toevoeging fake news ervoor. Op dezelfde manier als dat hij de tweede krant van de VS standaard de ‘failing New York Times’ noemt.
In mijn ogen is dat een veel groter probleem dan nepnieuws zelf, want Donald Trump is niet het enige die het werk van journalisten regelmatig als nepnieuws bestempeld. Steeds meer politici hebben er een handje van feiten simpelweg te ontkennen of ‘alternatieve feiten’ (lees: onwaarheden als feiten) te presenteren.
Propaganda
Het debat ging dit jaar te veel over de Russen die nepnieuws verspreiden op Facebook Deel deze quoteDat ondermijnt niet alleen het werk van de journalistiek, maar het versterkt de polarisatie in onze maatschappij. Waarheden, halve waarheden en onwaarheden worden door elkaar gebruikt in het maatschappelijke debat. En volksvertegenwoordigers in democratische landen gebruiken dit soort propagandatechnieken – die we vooral kennen uit minder democratische landen – schaamteloos om hun achterban te mobiliseren.
Het probleem is dat het debat dit jaar te veel ging over de Russen die nepnieuws verspreiden op Facebook. En over de maatregelen die Facebook heeft genomen om nepnieuws op te sporen en de verspreiding een halt toe te roepen. Het zou echter moeten gaan over hoe nieuwsmedia ervoor zorgen dat het vertrouwen van het publiek in hen niet verder afneemt. De journalistiek staat onder druk.