Numrush

Oprichter Pritle: ’90 procent financiële dienstverlening kan geautomatiseerd worden’

Elger van der Wel

Het was één van de buzzwords van het afgelopen jaar: fintech. De term voor financiëel-technologische startups die voor disruptie zorgen in de bankenwereld. De plotselinge opkomst van dit soort startups is opmerkelijk, dus besloot ik om er bij eentje langs te gaan om meer zicht te krijgen op wat er nu precies gebeurt op dit gebied en waarom het juist nu gebeurt. Ik ging langs Pritle, een geautomatiseerde online vermogensbeheerder (wat dat precies is, weet je na het lezen van dit artikel), en sprak met CEO Thomas Bunnik.

De 32-jarige Bunnik komt uit de bankenwereld. Hij heeft acht jaar bij ABN Amro gewerkt. En daar had hij diverse functies. Hij werkte bij investment advisory, business development, product management en product development. “De laatste jaren ben ik bij de internationale tak wereldwijd verantwoordelijk geweest voor beleggingsfondsen waaronder indexproducten, maar ook het goedkeuringsproces van alle beleggingsproducten wereldwijd. Dan vlieg je de hele wereld over, heb je een hartstikke leuke baan en kom je in contact met het management van alle fondsmanagers van over de hele wereld. En dan leer je gedurende de tijd wat de toegevoegde waarde is van bestaande dienstverlening. Toen heb ik een heel groot kwantitatief onderzoek gedaan naar de relatieve returns van alle producten die we aanboden. Zowel de indexproducten, als de producten waar een manager opzit die probeert de markt te voorspellen en het daardoor beter te doen dan die indices. De conclusie die ik voor mijzelf trok was dat de sector disfunctioneel is, disproportioneel veel verdient en niet in het voordeel functioneert van de eindgebruiker, namelijk de belegger. Als je bij een bank werkt, realiseer je je dat je dit niet binnen een aantal maanden of een jaar kunt veranderen, terwijl ik wel de behoefte voelde in de markt om dat te doen.”

“De kern van het probleem: er wordt jaarlijks 600 miljard verdiend in de vermogensbeheerindustrie. Terwijl 90 procent van het fondsvermogen belegd is actief beheerde fondsen -daar zit een manager op die het beter probeert te doen dan de benchmark – verslaat 95 procent van de fondsmanagers zijn benchmark niet op een termijn van 10 jaar of langer. Op lange termijn heeft actief beheer dus geen toegevoegde waarde en beleggen gaat juist om de lange termijn. De gemiddelde Nederlandse belegger heeft een beleggingshorizon van tussen de 30 en 40 jaar.”

Banken raken naar binnengekeerd in hun denken en handelen Nu had Bunnik natuurlijk kunnen proberen om de sector te veranderen vanuit ABN Amro, maar hij had inmiddels gezien dat het lastig is om in zo’n grote organisatie snel veranderingen door te voeren. “Ik ben betrokken geweest bij de modernisering van het core-banking system van ABN Amro. Zo’n project is heel complex en kost jaren. Banken worden overspoeld met nieuwe regelgeving vanuit de overheid binnen en buiten Nederland en raken daardoor een beetje naar binnengekeerd in termen van hun denken en handelen.”

“Dat waren voor mij allemaal red flags op basis waarvan ik dacht: hier gaan we niet de oorlog mee winnen; hier vindt mogelijk op korte termijn het proces van creatieve destructie plaats, dit gaat niet lang meer goed. Ik dacht: als ik geloof dat ik zie waar ik heen moet, dan moet ik het zelf gaan doen.” Toen heeft hij de enige juiste beslissing genomen die je op dat moment kunt nemen voor jezelf: weggaan.

“Ik heb vrienden, ex-collega’s – echt zware professionals met tussen de 10 en 25 jaar ervaring – gebeld. Daarmee hebben we verschillende disciplines gedefinieerd binnen de organisatie, zijn we geld gaan ophalen en zijn we tegen een bedrijf aangelopen dat we konden overnemen. We hebben toen goedkeuring gevraagd aan de aandeelhouders voor de overname van Fundix NV. Dat krijgen we in augustus 2014 en in februari en maart 2015 kregen we de goedkeuring van de Autoriteit Financiële Markten en de Nederlandsche Bank.”

“In de tussenliggende periode hebben we de IT-organisatie en financiële organisatie beter onder controle kunnen krijgen, het bestuur vervangen en kapitaal opgehaald en het team uitgebreid. We zijn inmiddels gegroeid van toen 3 naar inmiddels 27 man.”

Pritle, zoals het nieuwe bedrijf heet, haalde vervolgens een ontwikkelaar uit Rusland die naar Nederland is verhuisd om het team aan te sturen dat de hele IT-omgeving heeft vernieuwd. Zowel de frontend als backend van Fundix zijn helemaal vervangen. En op 16 oktober vorig jaar is de dienst live gegaan in Nederland.

Vermogensbeheer vanaf 10 euro

Maar wat doet Pritle nu precies? Ik vroeg Bunnik wat hij mensen, die niet uit de bankenwereld komen, op een feestje vertelt als ze vragen wat zijn bedrijf doet. En aan zijn antwoord was duidelijk te merken dat hij die vraag ook daadwerkelijk regelmatig krijgt op feestjes, want hij had een pasklaar antwoord.

“Bij Pritle kun je je geld beleggen met een minimum van 10 euro. Wij beheren dat voor je, door je vermogen te spreiden over beleggingsfondsen wereldwijd. Je vermogen wordt dan belegd in een mandje dat bijvoorbeeld gericht is op een bepaalde regio, sector of type belegging, dat kan zijn aandelen of obligaties.”

“Je hebt geen omkijken naar het beheer en je kunt het doel instellen en dat doel kun je visualiseren door er een foto bij te zetten. Als je daar een tijdlijn aankoppelt berekenen wij een groeipad naar dat doel. Als je afwijkt van dat groeipad naar dat doel, krijg je automatisch een signaal van wat er nodig is om weer op dat groeipad te komen. Dat kan betekenen dat je moet bijstorten, maar we stellen de systematiek juist in werking om te zorgen dat je dat doel haalt, want dat is het belangrijkste aspect.”

“Je kunt dagelijks in- en uitstappen. Er worden geen transactiekosten en bewaarkosten berekend, alleen een jaarlijkse fee van een half procent per jaar over je vermogen inclusief btw. Voor grote beleggers geldt dat alles wat ze boven 250.000 euro beleggen niet wordt belast met deze fee. Daarmee besparen klanten al gauw 1 tot 2 procent aan kosten per jaar en daarmee verbeter je je rendementspotentieel significant. Wat we ook doen is het risico automatisch reduceren naarmate een financieel doel of het einde van je beleggingshorizon dichterbij komt. Stel dat je aangeeft dat je over 40 jaar wilt stoppen met werken en je hebt aangegeven dat je dan een miljoen wilt hebben. Kom je na 30 jaar al in de buurt van een miljoen, dan beginnen we al eerder met het afbouwen van het risico. Tenzij je aangeeft dat je dat niet wilt, omdat je je rendementskansen nog wilt verhogen.”

“Je wordt door de technologie gedisciplineerd om specifieker na te denken over je financiële doelen en je wordt geholpen om die te realiseren. Dat in een systematiek waarbij je kunt zien wat je verwachte en gerealiseerde rendement zijn, beide gecorrigieerd voor de inflatie. Zowel voor de startende belegger, als de liefhebber bieden we een webomgeving die eigenlijk in alle behoeften voorziet, behalve voor klanten die echt zelfstandig hun portefeuille willen samenstellen.”

En hoe werkt dat dat aan de achterkant? “We hebben rekenregels geïmplementeerd op basis van onze kennis van de markt en de omvang van de markt. Die geven aan wat per beleggingscategorie de omvang van een bepaalde regio of sector zou moeten zijn. Bijvoorbeeld: voor een gemiddeld klantprofiel zit je voor ongeveer de helft in aandelen, daarvan zit je dan ongeveer 40 procent in Amerika, 35 procent in Europa en dan 2,5 procent in Japan en Azië-Pacific en 20 procent in opkomende markten. Dat hebben we gedefinieerd aan de hand van de weging van die economieën ten opzichte van de totale economie van de wereld. Dat hebben we geprogrammeerd en op basis daarvan wordt de verdeling aangemaakt in je portefeuille.”

“De computer weet ook welke fondsen ervoor moeten worden gebruikt en er worden automatisch orders gegenereerd die worden uitgestuurd naar fondsenhuizen, maar we werken ook met een aantal actief beheerde fondsen. De reden voor dat laatste is dat je de geldmarkt niet kunt benaderen met een indexfonds, omdat de geldmarkt een hele korte looptijd heeft.”

Een indexfonds? “Bijna iedere markt kun je benaderen door middel van een fonds dat gebaseerd is op een index, een mandje met een vaste samenstelling van bijvoorbeeld aandelen en obligaties. Maar als het gaat om geldmarkten, een verzameling van verschillende spaardeposito’s, dan moet je daar wel actief beheer opvoeren. Dus daarop zit wel een manager die steeds aan- en verkopen doet, want de looptijd daarvan kan soms maar een week of drie maanden zijn. Hetzelfde geldt voor futures in grondstoffen, daar moet je ook actief beheer opvoeren om te voorkomen dat je daadwerkelijk de grondstoffen krijgt geleverd waar je in belegt.”

Internationaal

In eerste instantie is Pritle van start gegaan in Nederland, maar twee maanden na de lancering kondigde het bedrijf al aan te gaan uitbreiden over de grens. De ambitie is dan ook om de dienst aan te bieden in Europese landen en zelfs daarbuiten. België is als eerste aan de beurt.

“Als je het proces een keer hebt doorlopen is het daarna waarschijnlijk wat makkelijker om een nieuw land aan te doen. Daarom leek het ons verstandig om niet meteen te beginnen met een groot land als Frankrijk of Duitsland, maar met een kleiner land dat ook geografisch heel dicht in de buurt ligt”, vertelt Bunnik daarover.

Internationale uitbreiding is een uitdaging in de financiële sector “Het is een type bedrijf waarbij je te maken krijgt met meer regels die je verder beperken dan in welke andere sector dan ook, denk ik. Zelfs meer dan in bedrijfscategorieën als gezondheidszorg en energie, waar je te maken hebt met heel veel veiligheidsrestricties. Je praat hier over een zeer volwassen sector waarbij het aantal wetten en regels echt significant is toegenomen na de financiële crisis van 2008.”

“Dat is uitdagend, maar we zien ook dat de toename aan het aantal regels, vandaag de dag maar ook de komende jaren nog, kansen biedt. De technologie van bestaande organisaties leent zich vaak onvoldoende om snel te innoveren, omdat ze vaak dateren uit het begin van de eeuw. Ze zijn niet ingericht om eisen die er bij komen vanuit de overheid en ze zullen waarschijnlijk ook onvoldoende tijd hebben om die te implementeren voordat ze van kracht worden. Wij starten nu, in een cloudbased omgeving, waarbij API’s aanleggen en koppelingen maken met dienstverleners uit binnen- en buitenland waardoor we heel kostenefficiënt geautomatiseerd online vermogensbeheer kunnen aanbieden.”

De computer als adviseur

Toch klinkt dat iets wat in principe de bankenwereld ook gewoon zou kunnen doen, maar volgens de voormalig bankier is dat niet zo gemakkelijk. Banken zijn immers grote logge organisaties, die zijn ingericht op dienstverlening door adviseurs in kantoren.

“Vijf jaar geleden werd al gesproken over het significant saneren van de adviescapaciteit bij banken, dat is ook gebeurd. Allereerst: banken hebben een enorme overhead en het is niet zo dat ze van de ene op de andere dag afstand kunnen doen van een substantieel gedeelte van de manier waarop klanten worden bediend. De relatie met de klant is er en zou heel hard moeten worden afgebroken op het moment dat de bank besluit alles te automatiseren. Dat gebeurt niet zomaar van de ene op de andere dag.”

De opening in de markt is beperkt, dus we moeten het nu doen “Wat je ziet is dat deze verandering een veel gradueler proces is waarbij adviseurs jaar in jaar uit steeds verder worden volgeladen met aantallen klanten. In 2008 had een adviseur bij een grootbank 300 klanten in zijn portefeuille, vandaag de dag zijn dat er meer dan 1000. Het resultaat van deze toenemende werkdruk is dat de adviseur moet worden gefaciliteerd om door middel van technologie efficiënter zijn klanten te kunnen bedienen. In 2008 werd alles nog handmatig geadministreerd, vandaag de dag zijn er bij de meeste banken wel online administratiesystemen geïmplementeerd. Maar de snelheid waarmee de behoefteontwikkeling zich voortzet gaat veel sneller dan de snelheid waarmee de bank inspeelt op wat de klant wil.”

“En dus is er een opening, maar die opening is wel beperkt. Het is niet zo dat wij geloven dat we gedurende de komende vijf jaar nog vrij spel hebben om gebruik te maken van de kans die zich heeft ontwikkeld. We moeten dat nu doen. Daarom hebben we zoveel geïnvesteerd in ons product en zijn we meteen in het gat gesprongen.”

Het zou niet vreemd zijn als een bedrijf als Pritle over enkele jaren wordt overgenomen door een bank, die op die manier een inhaalslag wil maken. Bunnik verwacht ook dat dat met fintech-startups gaat gebeuren over een aantal jaar, maar voor Pritle is dat niet het plan.

“Wij hebben met elkaar afgesproken dat we het belangrijk vinden om te gaan voor een lange termijn succes waarbij wij verandering van de sector teweeg brengen en een maatschappelijk belang te dienen door iedereen in staat te stellen zijn financiële toekomst veilig te stellen en dat we producten introduceren waar we achter staan. Dat het transparant is, lage kosten heeft en dat we kunnen waarborgen dat dienstverlening zoals we die afspreken met de klant in de toekomst nog voort kan worden gezet. Dus wij gaan een beursnotering aanvragen in plaats van dat we ons gaan laten overnemen.”

“Ik zie op een termijn van vijf tot tien jaar wel een belangrijk consolidatieslag in de industrie, want al die individuele innovators kunnen ook niet naast elkaar blijven bestaan. Dus er zal consolidatie moeten ontstaan waarbij verschillende innovators elkaar overnemen en er uiteindelijk één of twee grote winnaars ontstaan die verschillende disciplines incorporeren in een webomgeving. En op een bepaald moment worden die bedrijven ook weer te groot en moet er weer creatieve destructie plaatsvinden net zoals dat nu plaatsvindt in de traditionele bankensector. Dat is gewoon het proces van bedrijfsevolutie. Iedere 20 tot 30 jaar moet er gewoon innovatie plaatsvinden en moet het oude worden afgebroken om plaats te maken voor het nieuwe.”

Disruptie

Dat de fintech-bedrijven nu plots als paddestoelen uit de grond schieten heeft niet alleen een technologische achtergrond. Sterker nog: in sommige andere sectoren stak de disruptie door startups al eerder de kop op.

Bunnik daarover: “De rente is heel laag, dus durfinvesteerders, maar ook particulieren en bedrijven zoeken naar alternatieven om hun vermogen te laten groeien. De financiële crisis heeft afbreuk gedaan aan het vertrouwen in het investeren in aandelen. Daardoor is er meer interesse ontstaan in direct investeringen. Kredietverlening vanuit banken staat onder druk, waardoor er meer initiatieven zijn ontstaan voor de ontwikkeling van durfkapitaalfondsen.”

De toekomst begint zich nu pas echt te ontrafelen “Technologie stond nog maar in de kinderschoenen tijdens de dot-com-bubble begin deze eeuw. Nu zien we pas eigenlijk wat het allemaal met ons kan doen. De toekomst begint zich nu pas echt te ontrafelen. De bewustwording voor wat technologie doet, en de kennis die we als jongere generatie de afgelopen tien a vijftien jaar hebben opgedaan door gebruik te maken van die technologie, heeft er ook toe geleid dat we ons vakgebied zijn gaan omarmen. Daardoor krijg je misschien ook meer jongens die gepassioneerd raken over hun vakgebied, die er nog niet waren in de jaren ’90. Al die verschillende kansen vinden elkaar en in de context van toegenomen vertrouwen in de economische ontwikkelingen zie je dat er een golf ontstaat van vernieuwing.”

“Als je dat plaatst in het speelveld van de financiële sector, waarbij banken onder druk staan door de toenemende wet en regels, verouderde systemen, nog steeds vrij duur en niet voldoende transparant, dan is het bijna evident dat er in zo’n sector heel veel innovatie plaatsvindt. Je ziet dat binnen allerlei disciplines binnen de financiële sector, niet alleen op het gebied van vermogensbeheer.”

Toekomst van het bancaire systeem

De vraag is natuurlijk waar het heen gaat de komende jaren en decennia. De Pritle-oprichter verwacht niet dat banken zulle verdwijnen, maar ziet wel dat hun rol verandert.

“Je moet een fundament onder het financiële systeem hebben dat zwaar gereguleerd is en waarbij er instellingen zijn die transacties garanderen door middel van entiteiten die voldoende kapitaal aanhouden om garant te kunnen staan voor het uitvoeren van een order of het overboeken van geld. Ik denk het fundament van het bancaire systeem zal blijven bestaan, dat verandert niet drastisch als het gaat om de technische en administratieve functie.”

Het zou volgens hem wel zo kunnen zijn dat er over een aantal jaar minder banken zijn dan nu. “Je gaat zien dat er een splitsing ontstaat tussen de administratieve, technische functie die evolueert naar een soort utiliteitsgebouw, als het gaat om de bank, en de user interface. Waarbij al die innovators de rol van user interface, dat contactpunt met die klant, vervangen. Dat is waar we nu de grootste ontwikkelingen in zien ontstaan.”

“Wij hebben nog steeds een koppeling met de bank”, legt hij uit. “Onze klanten moeten van hun bankrekening geld overmaken naar een bankrekening bij de Stichting Pritle. Wij beleggen dat en houden een aparte beleggingsrekening aan, maar zodra hij dat verkoopt wordt het weer op een bankrekening bij onze stichting gestort en dan weer naar de klant zijn bank overgemaakt. Dat fundament zal voorlopig nog wel blijven bestaan.”

“Potentieel nemen de traditionele banken de komende jaren financiële dienstverleners over, waarmee ze weer een positie in de markt kunnen verkrijgen. Misschien dat ze komende jaren afscheid kunnen nemen van een groot van deel van overhead aan de advies- en hypothekenkant doordat ze veel van dat soort diensten kunnen automatiseren. De banken moeten dan wel genoegen nemen met kleinere marges.”

En dat niet alleen: het gaat ook banen kosten. “In het kader van de zakelijke dienstverlening is er nog wel toegevoegde waarde in een menselijk adviseur, bijvoorbeeld bij het verstrekken van kredieten en verzekeringen. Maar het is niet noodzakelijk dat je daarvoor nog een substantieel bestand aan adviseurs voor aanhoudt.”

90 procent van de dienstverlening kan geautomatiseerd worden “Aan de particuliere kant zie je eigenlijk dat adviseurs overbodig worden voor mensen die een relatief klein bedrag, bijvoorbeeld 50.000 euro willen laten beheren. Bij grotere vermogens, van enkele miljoenen, blijft het nog wel interessant om een adviseur te hebben die kijkt naar tax planning. Bijvoorbeeld: wanneer draag je een deel van je vermogen over aan je kinderen en wat voor belastingvoordelen zijn er voor bepaalde type beleggingen. Per saldo denk ik dat de conclusie is die we kunnen trekken, zowel in het zakelijk als het particuliere segment: 90 procent van de dienstverlening kan geautomatiseerd worden. Het kost waarschijnlijk een generatie, ook omdat een deel van de mensen nog tijd nodig heeft om aan digitale dienstverlening te wennen.”

Ondanks dat dat tijd nodig heeft, gaan de ontwikkelingen razendsnel. “Twee jaar geleden werkte ik nog bij ABN Amro, maar sprak ik al wel met potentiële investeerders. Mensen die al twintig jaar in de sector zaten, maar nog nooit van fintech hadden gehoord. Ik kwam daar aan met een verhaal dat ik online geautomatiseerd vermogensbeheer wilde gaan aanbieden aan particulieren. Toen zeiden ze: ‘Dat lijkt me niet zo’n goed idee, ik weet niet of dat wel gaat lopen.’ Een jaar later zijn de hoogstgewaardeerde financiële startups in de VS geautomatiseerde online vermogensbeheerders. Wij zijn inmiddels de op één na grootste van Europa met een vermogen dat we beheren van zo’n 100 miljoen euro.”