Eerder deze maand verscheen het langverwachte boek ‘Exponential Organizations’, een ambiteus project waar liefst twee jaar door vier verschillende auteurs aan is gewerkt. Nederlander Yuri van Geest is één van hen.
In het kader van de lancering van Exponential Organizations spraken we al eerder met Van Geest over de impact van exponentiële technologie op het bedrijfsleven. Maar deze versnelling in technologische groei heeft ook consequenties daarbuiten. We praten verder…
Nederland als Exponentieel Land
Eerder hadden we het vooral over bedrijven maar in jullie boek schrijven jullie ook dat overheden eigenlijk al een rudimentaire vorm van een Exponentiële Organisatie zijn. Wat zou Mark Rutte moeten doen om van Nederland nog meer een Exponentiële Organisatie te maken?
Allereerst moet hele kabinet en het hele parlement door een soort cultuurverandering heen. Er moet bewustzijn worden gecreëerd over wat er op ons af komt. Een wake-up call. Dat is forming leadership. Dan ontstaat er ook een noodzaak voor een visie.
Vervolgens ga je wereldwijd in kaart brengen welke modellen interessant kunnen zijn voor de overheid zelf. Juridische systemen, onderwijs, veiligheid, alles. Wat kunnen we leren van best practices. maar ook hoe kan de overheid leren van startups en van corporates die startup-modellen gebruiken om te innoveren. Dat gebeurt natuurlijk al deels, maar het kan nog beter.
Dus wat leren we van het onderwijs in Zuid-Korea of Israël? Hoe worden MOOC’s toegepast bijvoorbeeld en hoe kunnen we dat versneld integreren in het onderwijs in Nederland?
De volgende stap is het toepassen van de elf attributen die wij beschrijven in ons boek. Zowel binnen de overheid zelf, als binnen de gehele publieke sector zoals bijvoorbeeld de zorg. Kunnen we bijvoorbeeld lean startup toepassen binnen de overheid? Iets wat de Obama regering bijvoorbeeld ook heeft gedaan in de Verenigde Staten. En als je kijkt naar die 11 attributen, dan moet de overheid ook komen met een MTP, want die is er nu helemaal niet. Er is geen Apollo-project.
In Zuid-Korea, Israël, China en Japan zie je dat er aparte free zones worden ingericht waar meer mag dan in de rest van het land om zo te kunnen experimenteren met nieuwe technologieën als drones, biotech, personalized medicine en robotics. Overigens is het een goede zaak dat minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) aangeeft dat ze wil onderzoeken hoe de wetgeving in Nederland zo kan worden aangepast dat deze niet remmend werkt voor zelfrijdende auto’s. Al had dit natuurlijk ook 4 jaar geleden gekund.
Wat sowieso interessant is, is dat Nederland een beetje schizofreen is: aan de ene kant klagen over technologische afhankelijkheid van overheidsinstanties als de NSA, maar vervolgens startups die daar verandering in kunnen brengen aan alle kanten tegenhouden.
Hetzelfde moeten we gaan doen op het gebied van stamcellen en gepersonaliseerde medicatie. Meer pro-actief dan afwachtend, waardoor je meer mensen kunt helpen en die dus niet overlijden. Of zoals er in Israël wordt geëxperimenteerd met commerciële drones waarmee weer veel meer mee mag dan in Nederland. Die markt wordt hier nu tegengehouden en dus ontwikkelt het hele ecosysteem zich nu in Israël. De vraag is of je dat wil als land.
Wat sowieso interessant is, is dat Nederland een beetje schizofreen is. Aan de ene kant klagen we over het feit dat we technologisch afhankelijk raken van en uitgehold worden door instanties als de NSA (Prism) en dat er meer initiatieven moeten komen om zaken zelf in de hand te nemen. Maar vervolgens worden de startups die het allemaal moeten gaan doen aan alle kanten tegenhouden.
Er is dus een grote behoefte aan een helder en consistent standpunt over technologie. Wat mij betreft zou dat zijn dat we, inclusief voorzorgsmaatregelen, op klein schaal gaan experimenteren met wetgeving waardoor startups dingen kunnen testen met instemming van alle betrokkenen zoals bijvoorbeeld patiënten. Een geografische freezone. Dat zou je op Europees niveau moeten regelen en dan per land kijken wat daar nu al gebeurt en daar bij aansluiten. Denk bijvoorbeeld aan een freezone voor 3D-printen rond Eindhoven omdat dat daar nu al groot is.
Je ziet dat er ook alleen maar kortetermijndoelstellingen worden geformuleerd. Is ook lekker veilig, het maakt je minder kwetsbaar als politicus.
Polarisatie in de politiek
Maar dat is best lastig in een wereld waarin een parlement gekozen wordt en een regering vier jaar zit. Als ze dat al halen. Hoe ga je dan tot een langetermijnvisie komen?
Dat is natuurlijk lastig. En daarom zie je ook dat er alleen maar kortetermijndoelstellingen worden geformuleerd. Is ook lekker veilig, dat maakt je ook minder kwetsbaar als politicus. Het probleem is alleen dat de tijdgeest, de wereld en vooral de burgers juist schreeuwen om zo’n langetermijnvisie.
Daarom zie je nu ook die polarisatie in de politiek. Omdat er geen grote gemene deler meer is, geen verhaal dat de mensen bindt. Want dat is niet alleen op sociaal cultureel gebied noodzakelijk, dat is ook hard nodig op economisch technologisch gebied.
Kan dat in Nederland? Past dat in de structuur van onze parlementaire democratie? Want als je kijkt naar de voorbeelden die je noemt zijn dat allemaal landen die op bepaalde fronten al een gemeenschappelijke deler hebben of een minder vrij politiek stelsel met een sterke leider zoals in China.
Ik zie wel een aantal opties. Je kunt de Eerste Kamer revitaliseren als een soort langetermijngeweten. Nu is de rol beperkt, meer controlerend, dus die functie zou je kunnen uitbreiden. Daarnaast zou je een schaduwkabinet kunnen ontwikkelen met mensen uit verschillende lagen van de samenleving die een langetermijnvisie neerleggen voor de overheid. Een soort klankbord voor het kabinet om ook de lange termijn te agenderen.
Heb je dat klankbord voor die lange termijn niet al in de vorm van organisaties als WRR, de SER en andere maatschappelijke organisaties?
Op zich wel, daar zou je meer mee kunnen doen, maar er zit geen groot verhaal achter. Ze zijn heel goed in deelrapporten, maar ik heb nog nooit in de afgelopen 20 tot 30 jaar een rapport gezien waarvan ik dacht: “Wow, een Apollo-project!”. Iets wat de hele samenleving aangaat of raakt. Een echt inspirerend verhaal.
Hoe maken we van Nederland nu echt een gezond Nederland? Een duurzaam Nederland in alle geledingen en in alle facetten. Het zijn vooral van die ad-hoc, gefragmenteerde rapporten, visies en aanbevelingen terwijl mensen juist de behoefte hebben aan een holistisch verhaal. Dus wat gaan we doen? Waarom, en wat maakt het uniek? Iets wat op lange termijn ook inspireert en niet direct door het volgende kabinet overboord wordt gegooid.
Decentralisatie en de rol van de overheid
Moet die centrale overheid nog wel een visie hebben? Gaat het in deze tijd van decentralisatie en do-it-yourself niet meer om het in stelling brengen van mensen, burgers om vervolgens die burgers zelf een groot verhaal te laten maken en te laten navolgen. De overheid als een platform op basis waarvan burgers zelf nieuwe zaken kunnen ontwikkelen?
Eens, dat is waar. Do-it-yourself, sharing economy, dat zet natuurlijk door. Dat wordt alleen maar meer door die nieuwe exponentiële technologieën die we in het boek behandelen. Maar de rol van de overheid is een soort verbindingspunt, heel klassiek. Niet alleen ter voorkoming van de tragedy of the commons, niet alleen voor veiligheid. Die dingen zou je eventueel ook decentraal kunnen organiseren al denk ik dat je dat uiteindelijk toch centraal zou moeten houden.
De mythe gaat dat Silicon Valley is ontstaan uit het bedrijfsleven, maar dat is grote flauwekul.
Maar is die natiestaat dan nog wel zo relevant? Staten waren er toch vooral om belasting te innen om de oorlogen tegen elkaar te financieren? Als je nu naar IS kijkt is het geen oorlog tussen natiestaten, binnen Europa krijgen de landen steeds minder te zeggen en je ziet steeds grotere verschillen binnen landen tussen stad en platteland. En dan hebben we het nog niet eens over alle afscheidingsbewegingen.
De centrale overheid zal inderdaad kleiner worden en de lokale overheid groter. Althans, de lokale overheid krijgt meer verantwoordelijkheden maar zal ook meer verantwoordelijkheden neerleggen bij bedrijven en vooral burgers. Zie ook de participatiemaatschappij. We gaan steeds meer dingen zelf doen: zelf zorg, zelf onderwijs, zelf energie opwekken.
Het subsidiariteitsbeginsel binnen de EU kun je ook steeds meer toepassen op een land. Het is soort fractal eigenlijk. We gaan verantwoordelijkheden lager beleggen denk ik. De overheid is natuurlijk belangrijk voor consistentie, wetgeving en veiligheid maar ook voor het investeren in langetermijnzaken die anders geen kans krijgen zoals fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, kunst & cultuur, de lijn van innovatie in je samenleving. Dat zijn zaken waarin we met zijn allen flink in moeten investeren, maar met name de overheid.
Neem bijvoorbeeld Silicon Valley. De mythe gaat dat alles daar ontstaan is vanuit het bedrijfsleven, maar dat is grote flauwekul. Het is juist ontstaan vanuit een heel groot overheidsinitiatief in de jaren vijftig. Hetzelfde geldt voor het internet of andere grote projecten op het gebied van innovatie in de wereld. Het is dus niet zo dat de overheden totaal onbelangrijk worden, ze zullen zich alleen meer moeten gaan toeleggen op dingen waar ze echt onderscheidend in zijn. Die niemand anders kan doen. En als alles democratiseert en decentraliseert vanwege digitalisering, dan betekent dat de overheid steeds minder te doen gaat krijgen.
Als laatste toch nog even de vraag over de vorm. Een boek is natuurlijk een statisch ding, een momentopname. Nu er zoveel verandert rond de zaken waarover jullie schrijven, moet je eigenlijk al bezig zijn met het tweede boek. Wanneer komt dat uit?
Of er een tweede boek komt, daar zijn we nog over in conclaaf. We gaan in ieder geval wel het platform uitbouwen met nieuwe case studies en de onderzoeksresultaten op basis van de wereldwijde survey – we zien nu al dat deze in groten getale wordt ingevuld- en het blog bijhouden. We willen er dus echt een dynamisch platform van maken waarbij we het medium-model willen omarmen. Dus eigen content, maar ook content van derde partijen.
Doel is eigenlijk mensen op de hoogte te brengen van de laatste Exponentiële Organisatie startups en deze te monitoren en ze te mappen op ons eigen model, op die elf attributen om te kijken welke ze daar wel en niet van implementeren en waarom het dan zo succesvol is.