De Nederlandse politie ontving in 2023 70.000 meldingen en aangiften van online fraude. De financiële schade daarbij bedroeg in totaal ruim 100 miljoen euro. Dat blijkt uit het fenomeenbeeld 2024 ‘Online fraude in beeld’, dat door onderzoekers van de eenheid Landelijke Expertise en Operaties en de eenheid Landelijke Opsporing en Interventies werd opgesteld.
Er zijn verschillende vormen van online fraude. Denk aan bankhelpdeskfraude, sextortion en misbruik van accounts voor bestellingen. Vorig jaar werden de meeste meldingen en aangiften gedaan van aan- en verkoopfraude, namelijk 42.359. Bankhelpdeskfraude staat op de tweede plaats, maar kwam veel minder vaak voor, namelijk 6970 keer. Verder werd veel melding gemaakt en aangifte gedaan over hulpvraagfraude (5981) en betaalverzoekfraude (4000).
De totale financiële schade ligt met ruim 100 miljoen euro dus flink hoog, maar de schade verschilt wel enorm per fraudevorm. Zo werden de meeste registraties gemaakt van aan- en verkoopfraude, maar is de totale financiële schade van bankhelpdeskfraude veel hoger. De schade van bankhelpdeskfraude was in 2023 namelijk 33,7 miljoen euro, tegenover 13 en 11,1 miljoen euro schade bij aan- en verkoopfraude. “Wat hierbij opvalt, is dat de delicten met de meeste registraties in totaal niet per se de grootste schade veroorzaken”, zegt ook Neeltje Geldermans, Hoofd Operatiën en portefeuillehouder aanpak digitale criminaliteit. “Bij sommige vormen van fraude leidt een enkel incident al tot een hoog schadebedrag.”
Overigens liggen de daadwerkelijke aantallen registraties en hoeveelheid schade in werkelijkheid waarschijnlijk hoger. Veel slachtoffers maken volgens de politie namelijk geen aangifte en doen geen melding.
Jonge daders
Volgens de politie wordt online fraude vaak uitgevoerd door criminele groepen die uit meerdere leden bestaan, die elkaar vaak al jaren kennen. Ook zijn het vaak jonge mensen: tweederde is nog geen dertig jaar. De groepen werken in wisselende samenstellingen en voeren verschillende vormen van fraude uit. “De drempel om cybercrime te plegen is verlaagd, onder andere omdat criminelen op internetfora kennis delen en verhandelen”, aldus de politie. “Onderzoek naar antecedenten van verdachten toont aan dat de overstap van de ene naar de andere online fraudevorm klein is. Bankhelpdeskfraude, bankphishing en hulpvraagfraude gaan vaak samen.”
Een groot deel van de opbrengsten worden veelal aan luxe of statusverhogende goederen uitgegeven. Denk aan horloges, sieraden, designerkleding, telefoons en laptops. Op die manier wordt het gestolen geld ook witgewassen. De politie zegt verder dat er aanwijzingen zijn dat de criminele winsten gebruikt worden om andere misdrijven te financieren of voor de aankoop van onroerend goed in het buitenland.