Wanneer nieuwe technologie geïntroduceerd wordt, kan de wereld opgedeeld worden in twee groepen: de enthousiastelingen en de doemdenkers. De enthousiastelingen zien alleen maar de voordelen en zijn er van overtuigd dat het leven alleen maar beter wordt. De doemdenkers zien de ondergang van de samenleving, het gevaar voor kinderen en psychologische of fysieke schade. Angst voor innovatie komt al voor zo lang sinds de wereld bevolkt wordt door mensen.
In de Middeleeuwen ontstond bijvoorbeeld angst voor de boekdrukkunst. De Kerk vreesde dat de ‘gewone man’ rare ideeën zou krijgen, wanneer deze zelf zou gaan lezen. Tot die tijd waren geschriften van de kerk de enige bron van informatie. Gelovigen hebben dan ook geprobeerd om de algemene introductie van de boekdrukkunst tegen te houden.
Elektriciteit
De ontdekking hoe elektriciteit gebruikt kan worden, zorgde voor veel science fictionverhalen over wat er allemaal fout zou kunnen gaan. Het bekendste voorbeeld is toch wel het monster van Frankenstein. In de verfilming van het vele jaren eerder uitgebrachte boek wordt het monster tot leven gebracht door middel van elektrische schokken.
Ook in andere verhalen komt dit veel terug. In tijdschriften zoals Amazing Stories uit 1926 en Wonder Stories uit 1930 wordt elektriciteit gebruikt om nagemaakte levensvormen tot leven te wekken. Uiteraard gaat dit in alle gevallen fout en komt de experimenterende wetenschapper tragisch en met geweld om het leven.
De twintigste eeuw
De komst van de televisie werd door veel mensen gevreesd. Mensen die een televisie in huis hadden staan, waren bang dat ze bespioneerd konden worden via het beeldscherm. Het was dan ook normaal om de televisie weg te bergen in een kastje. Wanneer iemand televisie wilde kijken, werden de deurtjes opgedaan.
Een andere angst die volgde op de komst van televisie was dat kinderen psychologische schade op zouden kunnen lopen door televisie te kijken. Niet alleen zouden kinderen gehersenspoeld kunnen worden, maar van geweld in programma’s zouden kinderen ook zelf gewelddadig worden.
Hetzelfde argument wordt momenteel veel gebruikt tegen videogames. Games en gamen zou namelijk ook schadelijk zijn. Niet alleen voor kinderen, maar ook voor volwassen. Verschillende onderzoeken laten echter zien dat gamen, net als televisie en elektriciteit, helemaal niet schadelijk is voor mensen.
Herhaling van thema’s
Angst lijkt bij iedere introductie van een nieuwe technologie of een nieuw medium weer terug te komen. Elektriciteit, televisie en games zijn slechts enkele voorbeelden. Erkki Huhtamo, een mediawetenschapper, noemt deze terugkerende angst een topos. Een topos is een thema wat steeds weer opduikt in de geschiedenis op steeds net een andere manier doordat het bijvoorbeeld over een ander medium gaat.
Hoewel de doemdenkers vaak de overhand hebben, is angst niet de enige topos die voorkomt bij de introductie van een technologische innovatie. Na een aantal jaar buigt de angst om in het verlangen om een medium te zien als een kunstvorm! Zowel bij televisie, als film en games wordt steeds vaker opgeroepen om dit niet slechts te zien als een medium, maar als een kunstzinnige uiting.
Ook al lijken de technologische doemdenkers de overhand te hebben, uiteindelijk hebben al deze innovaties het licht gezien en zijn ze verspreid over de hele wereld. De technologische enthousiastelingen geven niet op en zijn in staat de angsten te overwinnen. Gelukkig maar!