Kunstmatige intelligentie zal onze toekomst veranderen, dat kunnen we al lang niet meer ontkennen. Maar het beeld dat we van die ontwikkeling hebben, is de afgelopen decennia sterk veranderd en de ene film brengt dat realistischer in beeld dan de andere. Dit is een lijst van de leukste en beste films over kunstmatige intelligentie ooit; van klassiekers tot onbekende films die daarom niet minder de moeite zijn.
1. 2001: A Space Odyssey (1968)
Vraag een filmnerd welke film rond scifi het meest historisch is, dan krijg je waarschijnlijk Stanley Kubrick’s 2001: A Space Odessey te horen. Het is een baken in de filmgeschiedenis met special effects die tot dan toe onmogelijk leken.
De film over het ontdekken van het heelal kwam midden in de space race uit, de strijd tussen de VS en Sovjet-Unie om wie er als eerst voet op de maan zou zetten. Een jaar later sprak Neil Armstrong zijn befaamde woorden uit die geschiedenis schreven — grappig feitje: er zijn mensen die geloven dat regisseur Kubrick die maanlanding in scene heeft gezet.
In de film werkt met prachtige beelden en weinig tekst werkt de bemanning van een ruimteschip samen met een AI-systeem dat HAL 9000 heet. Die computer vertrouwt de mensen aan boord niet, en wil voorkomen dat ze de missie verpesten.
2. The Matrix (1999)
Een bijna vast thema in films rond AI is de strijd van mens tegen machine. Die strijd kan bijna niet mooier en meer letterlijk in beeld gebracht worden dan in The Matrix, met een glansrol voor Keanu Reeves als Neo.
In de klassieker wordt een grimmige toekomst geschetst waar intelligentie machines de mensheid heeft verzwakt en ons heeft onderworpen aan een gesimuleerde realiteit die ‘The Matrix’ heet. Agenten die eruit zien als mensen patrouilleren onder de leiding van Agent Smith in die virtuele realiteit waar ze mensen als een ziekte zien. Neo neemt het met de hulp van Morpheus en Trinity op tegen tegen de AI-onderdrukkers.
3. Blade Runner (1982)
In ’82 keken ze nog heel anders naar het jaar 2019 dan wij nu. Blade Runner speelt zich af in dat jaar in een duister Los Angeles dat overbevolkt en extreem vervuild is. De hoofdrol in de film van Ridley Scott is voor Harrison Ford, maar de film kent ook flink Nederlands tintje: Rutger Hauer speelt de bad guy en behoort tot de androïden die slimmer en sterker zijn dan de mens.
4. The Terminator (1984)
Dé iconische film waar we Arnold Scharzenegger van kennen. The Terminator is een cyborg uit de toekomst die terug in de tijd gestuurd wordt naar het jaar 2029 om Sarah Conner te vermoorden, voordat ze kan bevallen van de baby die het menselijk ras zal redden. Scharzenegger is T-800 Model 101 robot die eruit ziet als een mens (zodat er makkelijk bespaard kon worden op special effects), maar met zijn metalen skelet een vechtmachine is.
5. Her (2013)
Her werd terecht unaniem lovend ontvangen. De film gaat over een eenzame schrijver (gespeeld door Joaquin Phoenix) die een relatie krijgt met een Siri-achtige digitale assistent. Dat klinkt aan de oppervlakte als een futuristische romcom, maar de film laat je nadenken over diepere ethische vraagstukken die er rond de introductie van kunstmatige intelligentie spelen. Het mooie is dat Her niet vervalt in clichés. Zonder het er te dik bovenop leggen denk je na over een technologie die onze toekomst zal veranderen.
6. Chappie (2015)
In een tijd waarin er robotpolitieagenten bestaan is er één probleem: doordat ze zelf nadenken en zich ontwikkelen zijn ze niet langer voorspelbaar. De film speelt zich af in de huidige tijd en kent het bekende patroon van een verhaal rond AI: het is met goede bedoelingen ontwikkeld, maar we raken de controle kwijt.
Daardoor is het verhaal minder baanbrekend dan andere films in dit rijtje, maar met rollen voor Hugh Jackman, Dev Patel en de leden van de Zuid-Afrikaanse hiphopgroep Die Antwoord is de film zeker de moeite waard — mede dankzij de soundtrack van filmcomponist Hans Zimmer.
7. Ex Machina (2014)
Ex Machina kijkt met een kritische blik naar een toekomst van mens en machine, waarin het hoofdpersonage (net als in Her) verliefd wordt op een AI-systeem. Verschil is dat het computersysteem dit keer wél een lichaam meekrijgt.
De film speelt zich af in een experimentele setting waarbij Caleb, een programmeur voor Bluebook, ‘s werelds grootste zoekmachine, op bezoek gaat bij Nathan, de baas van het bedrijf. Nathan gebruikt Caleb bij een variant op de Turingtest, waarmee bepaalt wordt of iemand in staat is te herkennen of zijn gesprekspartner een mens of machine is. Door de slechts 7 personages in de film blijft hij spannend en klein en doordat een mens verliefd wordt op een robot blijven de vragen over de verhouding tussen mens en machine steeds terugkomen.
8. Big Hero 6 (2014)
Dat een robot met kunstmatige intelligentie er niet als een standaard robot of als mens uit hoeft te zien bewijst Big Hero 6. In de animatiefilm zien we Baymax, die dankzij zijn figuur knuffelbaar en voelt ‘alsof je een warme marshmallow knuffelt’. Het is een film die niet direct over AI gaat, maar de robot in film geeft een verhaal over rouwverwerking wel een mooie laag grondverf voor een anders uitgekauwd onderwerp.
9. iBoy (2017)
Nadat Tom neergeschoten wordt, ontwaakt hij uit zijn coma met fragmenten van een smartphone in zijn hoofd. Die zorgen ervoor dat hij met de rekenkracht van de computer over een vreemde en nieuwe set superkrachten beschikt. Door zijn krachten neemt hij het op tegen het kwaad in de stad waar hij woont, maar door de ingetogen rol ontwikkelt de film zich niet tot typische superheldenfilm. Op IMDb wordt hij met een 6 flink ondergewaardeerd, maar wij raden hem aan.
10. I, Robot (2004)
Bij een scifi-film met een flink budget en Will Smith in de hoofdrol die zinnen als ‘oh, hell no!’ roept met een iets te hip mutsje op weet je dat het gewoon goed zit.
Smith speelt in I, Robot een agent die onderzoek doet naar een moord waar mogelijk een robot verantwoordelijk voor is, wat er mogelijk voor zorgt dat het menselijk ras bedreigd wordt. Verwacht geen diepgravend verhaal vol met ethische vraagstukken rond robotica, maar wel een leuke film van minder dan twee uur met genoeg actie en prachtige beelden — de film werd niet voor niets genomineerd voor een Oscar voor beste special effects.
11. RoboCop (1987)
RoboCop is een typische jaren ’80 actiefilm van, jawel, Paul Verhoeven. De Nederlandse regisseur scoorde internationaal met de (min of meer) perfecte politieagent die een dystopisch Detroit van de ondergang moet redden. Het verhaal van een cyborg die begint als echte robot, maar langzaam meer menselijke trekjes krijgt, is een maatschappijkritische film die de Amerikaanse samenleving op de hak neemt; de reclames die op TV langskomen zijn erg grappig, maar voor een diepere laag hoef je in RoboCop niet ver te zoeken.
