Meerderjarige Nederlanders mogen in november stemmen op een nieuwe Tweede Kamer en nu het zomerreces voorbij is, gaan de politieke campagnes ongetwijfeld ook snel van start. Tijdens dergelijke campagnes zie je vooral de lijsttrekkers van de verschillende partijen. Maar nu er flink wat Kamerleden én lijsttrekkers opstappen, is de vraag: wie zijn de lijsttrekkers eigenlijk? Vorige week keken we naar de lijsttrekkers van de grote partijen. Deze week zetten we die van de kleinere partijen op een rij.
Nederland is een flink verdeeld land: in onze huidige Tweede Kamer zitten maar liefst 21 fracties. De grotere partijen nemen logischerwijs een groot deel in. Maar ook de kleinere partijen moeten niet onderschat worden. De ChristenUnie heeft bijvoorbeeld slechts vijf zetels in de huidige Tweede Kamer, maar zit wél in de coalitie. Slechts een paar stemmen maken soms het verschil tussen het wel of niet aannemen van een wet of motie, wat betekent dat ook de kleinere partijen best invloed kunnen uitoefenen.
Bovendien weet je nooit van tevoren waar toekomstige politieke zwaargewichten zitten. Kijk naar Pieter Omtzigt, die deze week aankondigde met een eigen partij – Nieuw Sociaal Contract – mee te doen. Jaren terug kreeg hij nog maar nipt een plekje in de Tweede Kamer voor het CDA, nu zou hij volgens de meest recente peiling van I&O Research (van juli 2023) maar liefst 46 zetels behalen. En in de tussentijd is het CDA in diezelfde peilingen gedecimeerd tot slechts 5 zetels, zelfs als Omtzigt niet mee had gedaan.
Maar net als bij de grotere partijen is ook bij de kleinere groepen sprake van een stoelendans. Diverse Kamerleden en lijsttrekkers vertrekken, anderen stappen nu naar voren. Wij zetten voor je op een rij wie nu – voor zover al bekend – de verschillende partijen gaan leiden. Gezien het enorme aantal partijen in Nederland kijken we in dit overzicht nu alleen naar partijen die al in de Tweede Kamer zitten. Eenmansfracties tellen we niet mee.
Volt: Laurens Dassen
Beginnend met Volt, volgens de meest recente peilingen één van de grootste kleinere partijen. Volgens I&O Research zou de partij maar liefst 8 zetels krijgen als er nu verkiezingen zijn. Ipsos schat de partij iets kleiner in en geeft het nu vier zetels in de peilingen. Hoe dan ook lijkt het erop dat de partij in de Tweede Kamer blijft en met meer zetels dan het nu heeft (3).
Laurens Dassen van Volt. Foto: Shutterstock.
Toch verandert er niet direct heel veel qua partijtop. Net als in eerdere jaren is de 37-jarige Laurens Dassen gekozen tot lijsttrekker. Hij is inmiddels twee jaar actief in de Tweede Kamer. Bij de vorige verkiezingen kwam Volt namelijk voor het eerst in de Tweede Kamer terecht.
JA21: Joost Eerdmans
Ook JA21 kan volgens de peilingen op meer zetels rekenen dan ze nu hebben. De partij zit nu met drie zetels in de Tweede Kamer, maar kan er volgens I&O Research zes krijgen en volgens Ipsos vier. Opnieuw dus een relatief nieuwe partij – JA21 bestaat pas sinds december 2020 – die groei weet te behalen.
Joost Eerdmans van JA21. Foto: Shutterstock.
Ook hier lijkt nog geen sprake van een politieke aardverschuiving, zoals bij diverse andere partijen wel het geval is. Joost Eerdmans is opnieuw lijsttrekker geworden. Annabel Nanninga – fractievoorzitter in de Eerste Kamer en gemeenteraadslid in Amsterdam – is de nummer twee op de lijst.
Wel is de partij een stukje kleiner geworden sinds de vorige verkiezingen: Eerdmans’ fractiegenoten uit de Tweede Kamer zijn overgestapt naar de BBB.
ChristenUnie: Mirjam Bikker?
In tegenstelling tot de twee voorgaande partijen is de ChristenUnie al jaren een vaste aanwezige in de Tweede Kamer. De partij zit nu zelfs in de coalitie, samen met VVD, D66 en CDA. Maar waar coalitiepartners D66 en CDA zetels zien verdwijnen, blijft de ChristenUnie juist stabiel. De partij zit nu met vijf zetels in de Tweede Kamer en volgens de beide peilingen blijft dat ook zo.
Mirjam Bikker van ChristenUnie. Foto: Shutterstock
Het bekende gezicht van ChristenUnie – Gert-Jan Segers – is echter al in januari opgestapt. Hij keert nu dus niet terug als lijsttrekker. Dat stokje wil Mirjam Bikker overnemen. Zij is al fractievoorzitter en zit nu twee jaar in de Tweede Kamer. De 41-jarige heeft echter al flinke ervaring in de politiek: ze zat tussen 2006 en 2013 in de gemeenteraad van Utrecht, werkte als beleidsmedewerker van de ChristenUnie-fractie in de Tweede Kamer en werd in 2015 Eerste Kamerlid. Bij de Eerste Kamerverkiezingen van 2019 was ze bovendien lijsttrekker van de partij. Maar in 2020 werd bekend dat ze zich kandidaat stelde voor de Tweede Kamer, waar ze nu dus inderdaad in zit.
De voordracht van Bikker moet dit najaar nog goedgekeurd worden door de partij, maar dat lijkt haast een formaliteit.
FVD: Thierry Baudet
De FVD (Forum voor Democratie) heeft sinds zijn deelname aan de verkiezingen flink wat aandacht gekregen. De partij werd in 2015 opgericht, wist twee zetels te scoren bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 en gooide opeens hoge ogen tijdens de Provinciale Statenverkiezingen van 2019, toen het de grootste partij werd. Inmiddels is de partij toch wel weer flink gekrompen: FVD heeft nu acht zetels in de Tweede Kamer. En als we de peilingen moeten geloven, blijven daar straks nog meer vier van over.
Thierry Baudet van FVD. Foto: Shutterstock
Net als bij vorige verkiezingen is Thierry Baudet, ook fractievoorzitter en het gezicht van de partij, weer lijsttrekker van de verkiezingen.
SGP: Chris Stoffer
De verwachting was natuurlijk dat Kees van der Staaij, die al 25 jaar in de Tweede Kamer zit en sinds 2010 leider is van de SGP, ook nu weer lijsttrekker zou worden. Maar niets blijkt minder waar. Van der Staaij verlaat de Tweede Kamer en Chris Stoffer neemt het stokje over als lijsttrekker.
Stoffer werkte tussen 2002 en 2018 al als gemeenteraadslid in Nunspeet en was tussen 2009 en 2012 ook lid van het algemeen bestuur van het Waterschap Veluwe. Sinds 2018 zit hij in de Tweede Kamer voor de SGP, waar hij nu dus ook lijsttrekker en fractievoorzitter is geworden.
DENK: Stephan van Baarle
DENK ontstond in 2015, nadat Tunahan Kuzu en Selçuk Öztürk uit de PvdA werden gezet en in eerste instantie leidde Kuzu de partij. Farid Azarkan nam dat stokje in 2020 over, toen hij fractievoorzitter werd en in 2021 ook lijsttrekker was tijdens de Tweede Kamerverkiezingen destijds. Deze zomer liet hij echter weten de landelijke politiek te gaan verlaten, wat betekent dat er opnieuw een wisseling van de wacht komt.
Begin deze maand maakte de partij bekend dat Stephan van Baarle de nieuwe fractievoorzitter is, zo meldde NOS destijds, en inmiddels is duidelijk dat hij ook lijsttrekker van de partij is geworden. De 32-jarige Van Baarle was tot 2014 actief binnen de PvdA, maar begon in 2015 als beleidsmedewerker bij de Tweede kamerfractie van DENK. Bij de Tweede Kamerverkiezingen was hij ook voorzitter van de partij-programmacommissie en stond hij op de vijfde plek op de kandidatenlijst. Maar DENK kreeg slechts drie zetels, dus hij kwam nog niet in de Kamer. Tussen 2018 en 2022 zat hij wel in de gemeenteraad van Rotterdam. Sinds 2021 zit hij in de Tweede Kamer voor DENK.
Stephan van Baarle van DENK. Foto: Shutterstock
BvNL: Wybren van Haga
Belang van Nederland (BVNL) is ongetwijfeld één van de jongste partijen die meedoet aan de Tweede Kamerverkiezingen. Wybren van Haga richtte de partij in augustus 2021 op, maar in de Tweede Kamer is de partij alleen nog vertegenwoordigd als de Groep van Haga. Dit jaar is dus de eerste keer dat BVNL meedoet aan de Tweede Kamerverkiezingen.
Wybren van Haga van BVNL. Foto: Shutterstock
Niet geheel verrassend is dat Wybren van Haga de lijsttrekker is van BVNL. Van Haga zit al sinds 2017 in de Tweede Kamer en is van diverse partijen lid geweest. Hij begon als Tweede Kamerlid voor de VVD, maar werd in 2019 de partij uit gezet. Van Haga ging een jaar lang verder als eenmansfractie, maar sloot zich in 2020 aan bij de FVD. In 2021 deed hij ook voor de FVD mee aan de Tweede Kamerverkiezingen, waarmee hij opnieuw in de Tweede Kamer kwam. In 2021 splitste hij zich met twee fractiegenoten af, met wie hij samen verder ging als Groep van Haga. Enkele maanden later werd BVNL opgericht.
De partij zit nu nog niet in de Tweede Kamer, maar kan dat volgens de meest recente peiling van I&O Research wel komen. Volgens die peiling staat de partij nu op één zetel.
BIJ1: Edson Olf
Activiste en televisie- en radiopresentatrice Sylvana Simons begon in 2016 de partij BIJ1, die bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 voor het eerst een zetel in de Tweede Kamer kreeg. En ook dit jaar doet de partij weer mee aan de Tweede Kamerverkiezingen, maar dan niet met Simons. Zij heeft namelijk bekendgemaakt zich niet verkiesbaar te stellen.
Half september maakte de partij bekend dat Edson Olf Simons opvolgt, aldus NOS destijds. Olf werkte eerder al als wijkraadslid in Rotterdam, bestuurslid en vicevoorzitter van de partij. In de Tweede Kamer zat Olf nog niet: Bij1 zit pas sinds 2021 in de Tweede Kamer en heeft altijd maar één zetel gehad, die dus door Simons gevuld werd.
Overigens wordt de partij naar verwachting nog altijd niet groot. Volgens de laatste peilingen van I&O Research – die nog net voor het vertrek van Sylvana Simons werden gehouden – krijgt de partij ook nu weer één zetel. De peiling van Ipsos zet de partij zelfs op helemaal geen zetels.
50PLUS: Ellen Verkoelen
Tot slot is er 50PLUS, dat volgens de huidige peilingen ook geen zetels krijgt. De partij was wel in de Tweede Kamer vertegenwoordigd, met één zetel. Die zetel was echter van Liana den Haan, die de partij twee maanden na de verkiezingen in 2021 verliet. Zij bleef als onafhankelijk Kamerlid in de Tweede Kamer aanwezig. Maar de partij geeft zich duidelijk niet zomaar gewonnen: ook bij deze verkiezingen doen ze weer mee.
De lijsttrekker is deze keer Ellen Verkoelen. Zij zit al voor de partij in de gemeenteraad van Rotterdam en in de Provinciale Staten van Zuid-Holland. In 2021 was ze ook kandidaat voor de Eerste Kamer en Tweede Kamer.
Zeer vereerd dat selectiecommissie en Bestuur van #50PLUS mij voordraagt als lijsttrekker Tweede Kamer. Nederland verdient een sterke ouderenpartij die de ouderenbelangen borgt. In 2de kamer zal ik mij net zo stevig inzetten voor de senioren als ik nu al doe lokaal en regionaal! https://t.co/U0NhQBeJxO
— Ellen Verkoelen (@EllenVerkoelen) September 4, 2023
Update 4 september 2023: Inmiddels is bekend dat Chris Stoffer de lijsttrekker an de SGP wordt en Ellen Verkoelen lijsttrekker van 50Plus. Het artikel is daarop aangepast.
Update 18 september: Stephan van Baarle is inderdaad lijsttrekker van DENK geworden. Joost Eerdmans is inderdaad lijsttrekker van JA21 en Edson Olf is gekozen tot opvolger van Sylvana Simons bij BIJ1. Het artikel is daarop aangepast.