Leerlingen van nu hebben vaardigheden nodig voor beroepen die nu misschien nog niet eens bestaan. Tot 21st Century Skills behoort natuurlijk ICT-geletterdheid, maar ook creatief denken en het ontwikkelen van probleemoplossend vermogen. Vijf vragen en antwoorden over 21st Century Skills.
Pikken robots onze banen in?
“Vroeger dachten we door de vergrijzing iedereen heel hard nodig te zullen hebben op de arbeidsmarkt. Nu begint het tot ons door te dringen dat er misschien juist veel werkgelegenheid kan verdwijnen. Door de snelle opkomst van robots en andere technologie kan de toekomst er drastisch anders uit gaan zien dan het heden.”
De toespraak van minister Lodewijk Asscher op Prinsjesdag 2014 hakte erin. Asscher had het niet alleen over laaggeschoold werk in distributiecentra of de zorg, maar ook over het effect van digitalisering op de gehele werkgelegenheid. Hij noemde bijvoorbeeld Airbnb, dat het gras voor de voeten van de hotelbranche wegmaait, en digitale vertaalsoftware die het werk van vertalers en tolken op termijn overbodig maakt. Je hoeft geen fatalist te zijn om te vermoeden dat er in de komende jaren nog veel meer banen zullen verdwijnen die nu nog volstrekt onmisbaar lijken.
Wat gaan wíj dan doen?
Bij the Jetsons was de komst van robots een reden voor mensen om zich zelf met leukere zaken dan werk bezig te houden, maar in de realiteit blijkt het vooral een reden voor bij- en omscholing. Er verdwijnen weliswaar veel banen, maar tegelijkertijd komen er natuurlijk ook nieuwe beroepen bij, net als nieuwe kansen voor slimme ondernemers. Software moet worden ontwikkeld, robots ontworpen en onderhouden. Complexe mondiale problemen als overbevolking en milieuvervuiling worden heus niet binnenkort door een app opgelost. Veel beroepen veranderen van aard, doordat ze tegenwoordig worden ondersteund door informatica. Werkenden hebben nieuwe vaardigheden nodig, zoals bijvoorbeeld het kunnen interpreteren van data.
De vraag is of de kinderen van nu wel worden opgeleid voor de beroepen van morgen, en of de werknemers van nu wel worden bijgeschoold voor de toekomst van hun werk. Een precieze voorspelling is lastig, aantal aannames over 21st Century Skills, kennis en vaardigheden die mensen nodig hebben om bij te dragen aan de kennismaatschappij, zijn al gedaan.
Wat zijn die 21st Century Skills dan?
Over 21st Century Skills zijn vele modellen vol geschreven. De Universiteit Twente onderzocht (PDF-alert) welke competenties in alle modellen terugkomen en kwam tot het volgende lijstje:
Samenwerking
Verantwoordelijkheden delen, onderhandelen, taken verdelen, discussiëren, ieders kennis en ideeën combineren en gebruiken.
Communicatie
Goed met elkaar omgaan, naar elkaar luisteren, in debat gaan, conflicten oplossen
ICT-geletterdheid
In staat zijn om technologie effectief te gebruiken om informatie te vinden, evalueren, creëren, beheren en delen. Ben je ICT-geletterd, dan ben je goed in staat om digitale hulpmiddelen in te zetten voor wat je wil bereiken, of dat nou in je werk is, in je studie of in je sociale leven.
Sociale en culturele vaardigheden
Het begrijpen van humane, culturele en sociale vraagstukken gerelateerd aan technologie.
In bijna alle modellen gaat het daarnaast over creativiteit, kritisch denken, en vaardigheden voor het oplossen van problemen. Kortom, de leerling moet worden opgeleid om straks als een zelfstandige, creatieve whizzkid met een kritische blik en uitstekende sociale vaardigheden aan zijn loopbaan te beginnen.
Hoe zet het onderwijs 21st Century Skills centraal?
Docenten hebben last van een hoge werkdruk, ze staan voor volle klassen en volgens de leerlingen zouden sommige leraren zelf nog wel wat bijscholing in ICT-geletterdheid kunnen gebruiken. Niet de ideale situatie om 21st Century Skills in het onderwijs in te voeren, zou je zeggen. Volgens de onderzoekers van de Universiteit Twente blijven de modellen bovendien vaag als het gaat over hoe 21st Century Skills in het huidige vakkenpakket moeten passen. Is er misschien een heel nieuw soort onderwijs nodig?
Veel ideeën over onderwijs in een kennissamenleving zullen de meeste docenten echter helemaal niet helemaal nieuw in de oren klinken. Actief leren, vakoverstijgende projecten, blended learning, anyone? Volgens de schrijvers van de whitepaper ’21st Century Skills in het Onderwijs’ moeten docenten zich voor het overbrengen van 21st Century Skills vooral gaan toeleggen op coachen van individuele leerlingen, in plaats van op kennisoverdracht voor de klas. Leerlingen krijgen zelf meer invloed op hun leerpad. Ze leren om nieuwe informatie en inzichten te combineren met wat ze al weten (kennisconstructie). En ze worden gestimuleerd om zelf oplossingen te bedenken, zonder dat de instructie al is voorgekauwd. Het zijn allemaal zaken waar veel scholen al mee experimenteren, of die ze zelfs al hebben geïncorporeerd in het onderwijssysteem.
Oude wijn in nieuwe zakken?
Niet helemaal. Pedagogische principes als samenwerken, kennisconstructie en probleemgestuurd leren zijn weliswaar al langer in zwang, maar het ICT-element stond nog zelden centraal. Meestal worden experimenten met digitaal lesmateriaal aangestuurd door individuele leerkrachten met een passie voor ICT. De meeste basisscholen hebben nog geen uitgekristalliseerd beleid ontwikkeld voor het beschikbaar maken van digitale devices voor ieder kind. Sommige scholen schaffen zelf wat aan, andere laten kinderen hun eigen devices meenemen.
Maar uiteindelijk zijn de devices slechts hulpmiddelen. Aan de basis van 21st Century Skills ligt een vanzelfsprekend omgang met technologie voor het vinden, evalueren, beheren, creëren en delen van informatie. Daarvoor is allermeest onderwijs voor docenten nodig. Smart Education Hubs leiden Smart Teachers op, die gebruikmaken van slimme educatieve oplossingen.
Alle kennis en ervaringen die in de Smart Education Hubs worden opgedaan, wordt verzamelen door middel van Smart Sharing. Veel docenten en onderwijsbesturen zullen eerst zelf een aantal 21st Century Skills moeten aanleren, voordat ze hun nieuw verworven kennis kunnen verspreiden. Eigelijk net zoals alle anderen die zich tijdig willen voorbereiden op de toekomst van hun beroep.
