De nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten wordt voor zover het er nu naar uitziet ongewijzigd aangenomen door de Tweede Kamer en Eerste Kamer. De VVD, de PvdA, het CDA en de PVV zijn voor de wet zoals hij er nu ligt, werd gisteren duidelijk tijdens een lang debat inde Tweede Kamer. Dat terwijl delen van de wet door tegenstanders als zeer controversieel gezien worden.
Waar het allemaal draait bij de zogenoemde aftapwet is dat de AIVD het recht krijgt om in de strijd tegen terrorisme grote hoeveelheden data te verzamelen die via kabels wordt verzonden. Bijvoorbeeld al het verkeer via een chat-app tussen een Nederlandse stad en Syrië. Dit wordt door critici ook wel omschreven als een ‘sleepnet’, omdat er veel data wordt verzameld van onschuldige burgers.
Kritiekpunten
Al deze data wordt tot drie jaar bewaard. Minister Plasterk verdedigt deze bewaartermijn door te zeggen dat de data wordt verwijderd zodra deze niet meer interessant is. Hierover is echter niks opgenomen in de wet. En zo is er wel meer kritiek op zaken die niet duidelijk in de aftapwet staan omschreven. Zo wordt ook niet concreet gemaakt hoe groot de hoeveelheid data die voor een onderzoek wordt verzameld nu precies mag zijn. Dat geeft de AIVD dus in theorie veel vrijheden.
Nu is er wel een commissie die gaan toetsen of de AIVD voor een onderzoek data mag gaan verzamelen, bedoeld om te voorkomen dat de inlichtingendienst iets te veel ruimte neemt binnen de wetgeving. Er zijn echter wel vraagtekens of deze commissie, waarin twee oud-rechters en een deskundige zitten, kritisch genoeg is. Daarnaast wordt de toezichthouder CTIVD, die de inlichtingendiensten controleert, door deze losse commissie als het ware buitenspel gezet.
En tot slot is het ook nog zo dat de verzamelde en opgeslagen data gedeeld mag worden met bevriende landen. In principe zouden bijvoorbeeld Amerikaanse inlichtingendiensten dus in het belang van een onderzoek toegang kunnen krijgen tot verzamelde data. Of zouden buitenlandse inlichtingendiensten voor een onderzoek zelfs aan de AIVD kunnen vragen om voor hen data te verzamelen.
Geen woord van Plasterk over hoe vreemd het is dat data met andere diensten wordt gedeeld waarvan AIVD zelf niet eens weet wat het is #wiv
— Daniël Verlaan (@danielverlaan) February 8, 2017
Veiligheid boven privacy
D66, GroenLinks en SP waren gisteren erg kritisch op de wet, vanwege bovengenoemde punten. Vooral het punt dat er een soort ‘sleepnet’ ontstaat dat ten koste gaat van de privacy van burgers zorgt voor veel kritiek. Maar er zijn ook zorgen over de bewaartermijn, het delen van data met buitenlandse inlichtingendiensten en het toezicht op de uitvoering van de wet.
De voorstanders willen echter niet toornen aan de wet om deze kritiekpunten weg te nemen. “We kiezen deze keer voor veiligheid in plaats voor de privacy”, zei Mustafa Amhaouch (CDA) gisteren in het debat. En dat vat de mening van de voorstanders goed samen.
Dinsdag stemt de Tweede Kamer officieel over de wet. VVD, de PvdA, het CDA en de PVV zullen dan voorstemmen. Zij zijn goed voor een ruime meerderheid van de Tweede Kamer. Ook in de Eerste Kamer hebben deze vier partijen samen een meerderheid, waardoor de wet waarschijnlijk snel kan worden ingevoerd.
De NOS probeerde alvast in beeld te brengen wat invoering betekent. Hoe groot wordt de datahooiberg die de AIVD verzameld en hoe gaat de inlichtingendienst die doorzoeken?