Zelfrijdende auto's in Nederland: Fietsers zijn een probleem

Als er één onderwerp was waar het afgelopen jaar heel veel nieuws over was, dan waren het wel zelfrijdende auto’s. Er wordt mee getest, nieuwe varianten worden onthuld en de testmodellen ze gaan steeds beter werken. Zo kunnen niet alleen autonoom rijden op de snelweg, maar ook in het stadsverkeer.

Ze kunnen fietsers en voetgangers herkennen en leren hoe ze daar mee om moeten gaan. Maar in een land als Nederland houden fietsers zich niet aan de verkeersregels en zijn ze behoorlijk onvoorspelbaar. De vraag rijst dus: staan zelfrijdende auto’s hier niet constant stil?

Bekijk ook

De toekomst van vervoer: Doodleuk in een willekeurige auto stappen

Carlo van de Weijer, directeur van het Strategic Area Smart Mobility van de Technische Universiteit Eindhoven, ziet in ieder geval al snel problemen. “Er zijn tegenwoordig auto’s die het herkennen als jij je hand uitsteekt. Maar in Nederland steken we onze hand vaak niet uit en dus weet een auto niet of je af wilt slaan of niet.”

“We interpreteren de wet hier flexibel, en met mensen is dat een minder groot probleem. Jij weet namelijk vaak wel of je langs een fietser kunt rijden, dat herken je aan zijn gedrag. Je maakt bijvoorbeeld oogcontact. Maar een auto kan dat niet doen.”

Bekijk ook

Maarten Sierhuis: De Nederlander die voor Nissan de zelfrijdende auto bouwt

Maarten Sierhuis, de directeur van het Nissan Research Centre in Silicon Valley, beaamt dit probleem. “Een auto moet het gedrag begrijpen, maar daar zijn twee problemen bij. Je moet allereerst een fietser kunnen herkennen en ten tweede kunnen voorspellen wat ze gaan doen. En voorspellen is een moeilijk vakgebied. Daar houden wij ons dan ook veel mee bezig.”

Nu kun je zeggen dat de auto dan maar standaard moet stoppen voor fietsers, maar dat is in een land als Nederland geen optie. Met de hoeveelheid fietsers hier, staat de auto dan eigenlijk continu stil. Bovendien moet er dan op dezelfde manier rekening gehouden worden met voetgangers, want ook zij zijn onvoorspelbaar, menen de twee mannen. Wees immers eens eerlijk: hoe vaak ben jij al door een rood stoplicht gelopen? “En schoolkinderen gaan de auto’s dan gegarandeerd pesten door er bijvoorbeeld voor te springen”, zegt Van de Weijer.

Oplossingen

Fietsers houden zich nu al niet aan de wet - Carlo van de Weijer, TU/e Deel deze quoteOm die reden wordt er dan ook veel over andere oplossingen nagedacht. Maar dat blijkt nog niet zo eenvoudig. “Je kunt de wetgeving aanpassen, maar dan moeten fietsers zich er wel aan houden. En dat gebeurt nu ook al niet”, geeft Van de Weijer als voorbeeld. “Om dat effectief voor elkaar te krijgen, ben je decennia aan het werk.” Geen optie, want de zelfrijdende auto’s worden nu al volop ontwikkeld en fabrikanten gaan niet zo lang zitten wachten.

Eenzelfde soort idee noemt Sierhuis ook: “Je kunt ook gebruikmaken van vehicle communication, zoals we dat noemen. Dan wordt er tussen weggebruikers gecommuniceerd via apparaten. Dergelijke apparaten vind je al wel in een aantal auto’s, maar dan zou je ze dus ook aan voetgangers en fietsers moeten geven. Probleem is echter dat je er niet van uit kunt gaan dat iedereen zo’n apparaat heeft.”

“Een andere optie is een gereserveerd stuk weg maken voor autonome auto’s, maar dat gaat ook niet zomaar”, stelt Van de Weijer. Wegen maken kost immers een hoop geld en veel tijd.

Haalbaar?

Een gereserveerd stuk weg maken voor autonome auto's is een optie - Carlo van de Weijer, TU/e Deel deze quoteSommige ideeën van Nissan zijn mogelijk iets haalbaarder. “Je kunt bij fietsers bijvoorbeeld naar de voorband kijken, dat doen mensen ook. Het gaat heel onbewust, maar een fietser gaat altijd de kant op van de voorband. Staat deze dus naar rechts, dan slaat hij waarschijnlijk rechts af. In theorie zou een auto dit kunnen zien. Maar het duurt nog wel even voordat we dat aan kunstmatige intelligentie kunnen leren”, vertelt Sierhuis.

Mercedes-Benz had volgens Sierhuis ook een mogelijkheid gevonden. “De auto communiceerde of hij stopte voor fietsers en projecteerde vervolgens een ‘zebrapad’ op de weg. Maar op een gemiddeld kruispunt staan tientallen fietsers, ieder uit een andere richting. Wie mag er dan als eerste oversteken?”

Het communicatie-idee is echter zo slecht nog niet, al pakt Mercedes het volgens Sierhuis verkeerd aan. “De auto moet volgens ons zeggen wat hij gaat doen. Hij moet dus zijn eigen intenties aan de weggebruikers communiceren. Dat kun je bijvoorbeeld doen met lichten op de auto.” Een dergelijk concept toonde Nissan begin deze maand met de Nissan Vmotion 2.o.

Cultuur

Volgens Sierhuis is een oplossing bovendien niet direct voor ieder land geschikt. “Hoe er met het verkeer om wordt gegaan hangt ook af van de cultuur. In Amerika rijden fietsers bijvoorbeeld ook op het voetpad en tegen het verkeer in.” Het komt bijvoorbeeld regelmatig voor dat toeristen schrikken van fietsers op het fietspad. In Nederland is dat de normaalste zaak van de wereld, maar in het buitenland kennen ze fietspaden vaak niet. En die culturele verschillen zie je soms al per stad. “Wat in Rotterdam geaccepteerd wordt, wordt niet per definitie ook in Amsterdam geaccepteerd.”

Rules are meant to be broken - Maarten Sierhuis, Nissan Deel deze quoteMaar toch heeft Nederland wel een paar voordelen ten opzichte van andere landen. Zo hebben we hier dus aparte fietspaden, waardoor de fietsers een minder groot probleem vormen voor autonome auto’s. “En hier hebben we stoplichten voor alle weggebruikers, wat in de Verenigde Staten niet zo is. Het verkeer is hier meer geregeld. Maar zoals ook wel gezegd wordt: rules are meant to be broken.” Oftewel: we rijden nog al eens door rood.

“Nederland is verder ook wel aan regeltjes gebonden. Je krijgt hier van kinds af aan al aangeleerd hoe je je moet gedragen. Waar je moet lopen bijvoorbeeld en dat je je hand uit moet steken op de fiets. Als je de regels verandert, passen mensen zich wel aan. Dan kun je autonome voertuigen dus stapsgewijs de wereld in brengen.”

Voorlopig blijven fietsers en voetgangers dus nog een uitdaging voor de zelfrijdende voertuigen. De kans is dan ook groot dat je ze voorlopig nog niet in een stad als Amsterdam zult zien, omdat de auto niet zou weten hoe het om moet gaan met al die roekeloze fietsers. Maar wie weet zien we binnenkort wel een goede oplossing verschijnen. En tot die tijd wachten we in spanning af.

De foto halverwege dit artikel is gemaakt door Flickr-gebruikers schermpeter42 en beschikbaar gesteld onder een Creative Commons-licentie.