De bekendheid van bitcoins is de afgelopen jaren enorm toegenomen, vooral vanwege de grote schommelingen in de waarde van de virtuele munteenheid. Hoewel veel mensen het beschouwen als een revolutie op het gebied van online betaalmogelijkheden, is de kennis over de achterliggende techniek vaak beperkt. Terwijl juist de zogenaamde blockchain-technologie het meeste interessante is aan de gehele ontwikkeling.
De ontwikkeling van de blockchain-technologie achter deze cryptocurrency heeft de potentie om veel centrale instellingen, zoals banken, overheden, accountants en notarissen in meer of mindere mate overbodig te maken. Maar er kleven ook nadelen aan deze ontwikkeling, iets waar bitcoin-enthousiasten vaak blind voor lijken te zijn.
Hoe werken bitcoins nu eigenlijk en wat zou de techniek kunnen betekenen voor andere sectoren dan betalingssector?
Wat zijn bitcoins?
Bitcoin is een virtuele munteenheid, een zogenaamde cryptocurrency, die vaak gewaardeerd wordt aan de hand van andere munteenheden. Op deze manier wordt de waarde van een bitcoin in Amerikaanse dollars uitgedrukt. Hierdoor kun je bitcoins zien als simpel betaalmiddel dat je online kunt gebruiken om voor spullen of diensten te betalen. In plaats van een creditcard of een PayPal-account gebruik je jouw digitale bitcoin-wallet om voor iets te betalen.
Deze bitcoins kunnen in waarde schommelen, zoals aandelen en andere munteenheden dat ook doen. Als er veel vraag naar bitcoins is, zal de prijs stijgen, maar als veel mensen hun bitcoins van de hand willen doen dan zal de waarde dalen. Dit laatste komt bijvoorbeeld voor als het bekend wordt dat een bepaalde bitcoin-dienst niet veilig is. Waar andere munteenheden relatief stabiel zijn, is de bitcoin dat absoluut niet.
Prijs van bitcoin in Amerikaanse dollars
De anatomie van de bitcoin
De digitale bitcoin-muntjes zijn te verdelen in 100.000.000 kleinere stukjes die allemaal over een unieke code beschikken en daardoor door onderling geruild kunnen worden. Bij iedere bitcoin hoort een zogenaamde private key, waarmee je de digitale munten uit kunt geven. Deze key kun je zien als het bewijs dat jij de eigenaar bent van bepaalde munten en daarmee wijken bitcoins af van bijvoorbeeld banken.
Bij een bank is jouw geld gekoppeld aan jouw identiteit: als iemand jouw pinpas en pincode steelt kun je op basis van je identiteit de pas blokkeren. Dat geldt niet bij bitcoins, als iemand er vandoor gaat met jouw private key dan is het geld nu simpelweg van iemand anders. Geen overheidsinstelling, bank of andere waakhond die daar iets aan kan doen. Het systeem achter de bitcoins heeft geen morele overtuigingen en maakt enkel beslissingen op basis van code.
Het ontstaan van de nieuwe munteenheid (en nieuwe elite)
Bitcoins staan helemaal los van instanties zoals overheden of banken, maar dat betekent niet dat de munt helemaal onafhankelijk is. De oprichter en bedenker van de bitcoin: Satoshi Nakamoto, beschikt namelijk over een groot aantal bitcoins. Hij presenteerde de bitcoin en de achterliggende blockchain in 2008 in een paper, die vervolgens werd geplaatst op een populaire cryptografie-website. In 2009 gaf Satoshi Nakamoto het fenomeen bitcoin uit als open source-software onder de naam Bitcoin Core.
Uitleg over bitcoin door The Guardian
Het is onbekend of Nakamoto één persoon is of dat het om een groep gaat. Vermoedelijk gaat het wel om een pseudoniem. Ondanks dat de identiteit van Nakamoto niet bekend is, weten we wel dat hij/zij/ze beschikken over vermoedelijk tussen 500.000 en 1.000.000 aan bitcoins.
In tegenstelling tot normale munteenheden is de voorraad van bitcoins eindig. De Amerikaanse overheid kan ervoor zorgen dat er elk jaar meer Amerikaanse dollars bij worden gedrukt; bij bitcoin is dit niet het geval, door voorraad is eindig. Vermoedelijk zal in het jaar 211o-2140 de laatste bitcoins aan het systeem worden toegevoegd. Dan zullen er in totaal 21 miljoen bitcoins zijn. Op dit moment zijn er 14,9 miljoen bitcoins in omloop.
Het komt erop neer dat waar nu alle macht ligt bij grote coöperaties en rijke individuen, het in de praktijk niet anders is met bitcoin. De ontwikkelaar van de bitcoin is al goed voor ongeveer één-twintigste van alle bitcoins. De bitcoins die nog aan het systeem toegevoegd moeten worden, worden ook niet eerlijk verdeeld onder de bitcoin-gebruikers: de zogenaamde mining (winning) van bitcoins wordt nu gedaan door grote bedrijven die enorm veel geld kunnen investeren in krachtige computers, die dag en nacht bezig zijn met de winning van nieuwe bitcoins.
Hierdoor is het duidelijk dat bitcoins ook niet vrij van invloeden zijn. De virtuele munteenheid is niet eerlijk verspreid over haar gebruikers, maar creëert in weze een nieuwe elite. Deze hebben niet direct invloed op het achterliggende systeem van de bitcoin, maar beschikken wel over enorm veel geld in vergelijking met de normale gebruiker. Kortom: de bitcoin heeft in grote lijnen dezelfde problemen als het huidige geldsysteem.
Onlangs werd een aflevering van Tegenlicht gewijd aan de opkomst van de bitcoin. Hoewel de aflevering niet diep inging op de techniek achter bitcoins -de zogenaamde blockchain- schetste de aflevering een goed beeld van de populariteit onder de gebruikers. In de aflevering Het Bitcoin-evangelie zie je hoe de dienst enorm populair is onder personen die het libertarisme aanhangen: een politieke voorkeur waarbij men streeft naar zoveel mogelijk individuele vrijheid. Vrijheid die ook bitcoins niet persé bieden.
De bitcoin verandert weinig aan de huidige ongelijkheid en is naast een nieuw en relatief anoniem online betalingssysteem maar weinig vernieuwd. Maar de techniek waarop de bitcoin functioneert, de blockchain, zit wel boordevol potentie om allerlei internettoepassingen te verbeteren en te democratiseren.
De blockchain: dat is de échte revolutie
Van wie welk muntje is, wordt bijgehouden in de blockchain: een groot administratieboek waarin elke transactie ooit in staat. Dit boek wordt niet bijgehouden door een bedrijf of overheid maar door een netwerk van computers. Dat netwerk checkt transacties van bitcoin-gebruikers op geldigheid, zodat geld niet twee keer uitgegeven wordt.
Dit zogenaamde double-spending problem is iets waar veel digitale munteenheden voor de komst van de blockchain mee worstelden, want hoe zorg je ervoor dat een digitale code niet twee keer uitgegeven wordt door iemand als er geen centrale organisatie is die alle transacties checkt op dit soort misbruik? De blockchain is de vooralsnog de meest gebruikte oplossing voor dit probleem.
Iedereen kan zijn/haar computer toevoegen aan de blockchain door simpelweg software te installeren. Als de computer aanstaat wordt de computer (een zogenaamde node) gebruikt door het bitcoin-netwerk om transacties te verifiëren en om ze aan de blockchain toe te voegen.
Als persoon A bekendmaakt X aantal bitcoins te willen sturen naar persoon B dan checken meerdere computers (nodes) tegelijkertijd of de dit wel kan. Aangezien iedere node de meest recente kopie van de blockchain heeft kunnen ze checken of de bitcoins niet eerder zijn uitgegeven en of persoon A bijvoorbeeld wel genoeg bitcoins heeft. Als de transactie goedgekeurd is, dan schrijven de computers de transactie op in de blockchain en delen ze een kopie van de blockchain met andere computers. Dit klinkt als een lang proces, maar vaak zijn transacties binnen een seconde verwerkt.
Elke transactie die plaatsvindt is openbaar geregistreerd in de blockchain en iedereen kan meekijken, ook als je zelf geen node bent in het grotere netwerk. Op de website blockchain.info kun je bijvoorbeeld allerlei statistieken rondom de blockchain bekijken als het aankomt op bitcoins.
Hoewel we nu steeds spreken over bitcoins, is dit slechts de meest gangbare toepassing van de blockchain-technologie. Om het overzichtelijk te houden gebruiken we bitcoins in voorbeelden, maar de techniek kan op allerlei manieren toegepast worden.
Hoe geef je bitcoins uit?
Als je jouw bitcoins wilt uitgeven heb je twee dingen nodig: jouw private key (waaruit blijkt dat jij eigenaar bent van de bitcoins in een bepaalde bitcoin-wallet) en de public key van degene aan wie je bitcoins wilt sturen. Omdat je liever niet direct je private key naar iemand anders stuurt, aangezien dat het enige bewijs is dat bitcoins van jou zijn, stuur je een zogenaamde digitaal paspoort.
Dit paspoort varieert bij iedere transactie, aangezien bepaalde gegevens van een vorige transactie als input worden gebruik in een complexe rekensom. Op deze manier kunnen de nodes in het netwerk wel controleren of de transactie authentiek is, maar kunnen ze niet aan de haal met de bitcoins van degene die ze verstuurde. Als je meer wilt weten over de techniek achter de blockchain-software kun je de onderstaande video bekijken.
Uitgebreide uitleg over hoe de blockchain precies werkt (22 minuten)
Aangezien dat de te controleren transacties op verschillende momenten aankomen bij verschillende computers, ontstaat er het probleem dat iedere lokale computer met een andere volgorde van transacties zit. Dit komt erop neer dat iedere computer in het blockchain-netwerk een voorstel doet van welk block er aan de blockchain moet worden toegevoegd.
Elke computer strijd om één van de voorgestelde volgordes van transacties (blocks) op te nemen in het grotere overzicht (blockchain). Dit wordt aan de hand gedaan van een complexe wiskundige vraag waarvan het antwoord niet uit te rekenen is, maar enkel gegokt kan worden. Eén computer zou ongeveer een jaar doen om het juiste getal te gokken, maar aangezien het gehele blockchain-netwerk bezig is met het gokken van het antwoord duurt het ongeveer tien minuten per block voordat een computer de som oplost. Vervolgens wordt het block toegevoegd aan de blockchain waarvan de computer de wiskundige som heeft opgelost. Op deze manier beschikt het blockchain-netwerk altijd over één gedeelde waarheid: computers kunnen het niet met elkaar oneens zijn.
Als beloning voor gebruikers die hun computer beschikbaar stellen om deze berekeningen te doen, krijg je 25 bitcoins als jij degene bent die de juiste oplossing voor een bepaald block als eerste hebt. Daarom zijn er bedrijven die zich richten op niets anders dan het uitrekenen van complexe goksommen: met ontzettend veel en snelle computers gokken zij erop dat ze gemiddeld meer bitcoins ophalen (ook wel mining genoemd) dan dat ze kwijt zijn aan bijvoorbeeld energiekosten. Hoewel zonder deze miners het netwerk niet goed zou functioneren, zorgt het er wel voor dat alle nieuwe bitcoins in de handen komen van relatief rijke bedrijven of individuen.
Visa, Mastercard en ING? Overbodig
Wat de blockchain kortom voor elkaar krijgt is het overbodig maken van centrale partijen die veel geld investeren in complexe systemen. Soms zijn deze systemen er met een reden, zo wordt geld over het algemeen door overheden en banken gecontroleerd niet enkel om macht uit te oefenen, maar ook om complexe economische redenen. De afgelopen Griekse crisis is een voorbeeld van wat er kan gebeuren met een land en haar inwoners als een overheid niet direct invloed heeft op het geldsysteem.
Waarom belangrijk is voor overheden om invloed te hebben in de primaire munteenheid
Wat bitcoins wel bewezen heeft is dat de achterliggende techniek goed kan opboksen tegen andere online betalingssystemen. Het grote voordeel van de blockchain is dat iedereen er zeer gemakkelijk gebruik van kan maken en de kosten enorm laag zijn.
Populaire bitcoinbetalingsdiensten zoals Bitpay (dat klanten laat betalen met bitcoins in webwinkels) rekent ongeveer één procent aan transactiekosten, terwijl het percentage van creditcardmaatschappijen op ongeveer 3 procent ligt. Daarnaast kun je direct een bitcoinportemonnee openen, terwijl dat bij een creditcardmaatschappij gepaard gaat met veel papierwerk en veel tijd in beslag neemt.
Potentie voor andere sectoren
De bitcoin is slechts één voorbeeld van waar de blockchain-technologie voor gebruikt kan worden. Aangezien de technologie alles openbaar maakt kan er geen twijfel ontstaan over of iets wel of niet waar is, waar dat nu vaak giswerk is, aangezien veel afspraken achter gesloten deuren worden gemaakt. De blockchain kan bijvoorbeeld ingezet worden voor de registratie van bedrijven: iedereen kan de openbare database bekijken en de geldigheid van de inschrijving zou aan de hand van de verschillende nodes gecheckt kunnen worden.
Een andere manier waarop de blockchain gebruikt kan worden is bij verkiezingen: er is geen reden meer om je huis uit te gaan als je simpel digitaal kun stemmen zonder risico op fraude. Stemmen kunnen automatisch geteld worden en het is voor iedereen inzichtelijk hoe de verkiezingen zijn verlopen.
Echtheid van documenten checken
Een dienst die nu al op een bijzondere manier gebruikmaakt van de bitcoin blockchain is Proof of Existence. Door documenten op de website te uploaden kan iemand bewijzen dat hij of zij op een bepaald moment een document in bezit had. Normaal kun je dit onmogelijk bewijzen zonder het document te laten zien, maar Proof of Existence geeft de gebruiker van een document een unieke hash en slaat deze op in de blockchain. Deze code kan als bewijs van eigendom worden gebruikt zonder het document openbaar te maken.
Slimme contracten
Ethereum is een open-source-project dat een nieuwe blockchain ontwikkelt waarmee gebruikers slimme contracten kunnen maken. Deze nieuwe blockchain moet het voor ontwikkelaars makkelijk maken om hun eigen valuta uit te geven. Deze kunnen ze bijvoorbeeld gebruiken om gebruikers lid te laten worden van een club of voor andere doeleindes. De slimme contracten moeten zo werken dat ze zonder tussenkomst van instantie moeten werken. Zo kun je bijvoorbeeld een contract opstellen dat op basis van een uitslag van een voetbalwedstrijd bepaalde personen uitkeert.
Omdat ieder gedeelte van een bitcoin -of soortgelijke eenheden- programmeerbaar is, zijn de toepassingen eindeloos. Dat de waarde van bitcoins nu in dollars wordt uitgedrukt is slechts één manier om tegen de blockchain aan te kijken. Als iedereen besluit om bitcoins of een ander soortgelijke eenheid te gebruiken als recht op een kilowatt energie of als eigendomsbewijs voor een huis dan kan techniek iets speciaals betekenen voor ontzettend veel industrieën.
Banken gaan experimenteren met de blockchain
Ook grote internationale banken zien potentie in de achterliggende techniek van bitcoins. Zo maakte de ING recentelijk bekend samen met onder andere: Goldman Sachs, Barclays, JPMorgan, UBS, Deutsche Bank en BNP Paribas te kijken naar eventuele toepassingen van de blockchain-technologie. Ze verenigen zich in de Amerikaanse startup R3 en gaan kijken hoe de blockchain gebruikt kan worden om online bankieren/betalen veiliger te maken.